*నేటి సమస్య పద్య చివరి వాక్యం... 

ప్రాంజలి ప్రభ (001)

మ

అవహేళమ్మన యాటపట్టుకవిగా మాధుర్య పాండిత్యమున్ 

నవవిద్యాపర మూలమార్గముల గానాన్యత్వ తత్త్వమ్ములున్ 

భవబంధాలను సాహితీవనముగా భాగ్యమ్ము శోభిల్లగన్ 

అవధానమ్మున జ్ఞాననేత్రమును మూయంజెల్లు గెల్పొందగన్

సారాంశ విశ్లేషణ: —

1. వ్యంగ్యానికి గురైనప్పటికీ మాధుర్యపూరితమైన పాండిత్యంతో నిలదొక్కుకున్నవాడిగా,

2. విద్యాభ్యాసంలో మూలతత్వాలు సమగ్రంగా సమీక్షించగల వ్యక్తిగా,

3. భవబంధాలను సాహిత్యంగాa పరివర్తించగల సాహితీ యోధుడిగా

4. అవధాన కళలో చలాకితనంతో జ్ఞానమును వికసింపచేసినవాడిగా వర్ణించబడ్డాడు.

-----*****---

2.. తే. గీ.

వంచన కనలేని మనసుగా వాక్కు తీరు

సంచిత భవము తృప్తియు సమయ మందు

ఎంచక ఒకరి కొకరుగా యే కమవ్వు

మంచి రోజులు వచ్చెను మానవులకు

మొత్తం భావం:

నిజాయితీగా, సమానత్వంతో, కాలానికి అనుగుణంగా ఆశించాల్సిన ధైర్యంతో జీవించినపుడు, మంచి రోజులు అనివార్యం – మానవాళికి శుభకాలం వస్తుంది.

****

03..ఆ. వె

బద్ధకమ్ము యేల బంధము నేర్పును

సంతసమ్ము కూర్ఛ సంబరమ్ము

సృష్టి కార్యమేను సృతులనె కలుపుట

యుధ్ధ భయము వలదు పెద్దలార!

భావసారం:

ఈ పద్యం సమాజాన్ని, పెద్దల్ని ఉద్దేశించి మానవతా సందేశాన్ని ఇస్తోంది.

బద్ధకంగా బ్రతకడం మానసిక బంధానికి దారితీయనివ్వకండి.

ఆనందాల మధ్య మూడతనాన్ని పెంచుకోవద్దు.

సృష్టి యొక్క ధర్మం కలయిక — మనం కలవాలి, పోరాడకూడదు.

యుద్ధం అవసరం లేదు; మానవుల మధ్య శాంతి, సంఘటన ముఖ్యమని కవి చెప్పదలచాడు.

*****

04. ఉ.

చంద్రిక ప్రేమ తెల్పగనె జాడ్యమనేగతి వాక్కులే యగున్  

మంత్రిసహాయ తల్లిగనుమానస నేర్పును తెల్పగల్గగన్  

తంత్రిమగోడు జాగరత తాపము మోస మనస్సు గానగున్  

తండ్రికి లేని పౌరుషము  తల్లికి గల్గెను కూతురేడ్వగన్

🪷 పంక్తుల భావ విశ్లేషణ:

చంద్రిక వంటి శీతలమైన ప్రేమను ప్రగటించలేని పరిస్థితిలో, మాటలు జడత్వంతో నిండిపోయి ప్రయోజనవిహీనంగా మారతాయి. తల్లి, మంత్రికి సహాయపడే సలహాదారిలా, తన మనస్సు నుండి గొప్ప నైపుణ్యాన్ని ప్రసరిస్తుంది.

తంత్రంగా మాయలు నడిపే వాడు, జాగ్రత్త లేని కాలంలో తాపానికి గురి కావడమే కాక, మోసాలను అనుసరిస్తాడు.  చాతుర్యపు పేరుతో మోసములో మునిగిన వాడి స్థితి.

పురుషులనుఅధిగమించే ధైర్యం, సంకల్పబలాన్ని తల్లి లోనూ, కూతురు లోనూ చూచే కాలం ఇది. ఇది స్త్రీశక్తి వెలిగే కాలం!

*****

005.ఉ.

సంసయ మన్నకాపురముసాగును  నిత్యమనస్సున బేధ భావమున్

కంసుని దుష్టచేష్టలకు కాల మనంతము ప్రేమ లేకయున్

కంసలి వారియింటనట

కాంచన ముండిన  పేదవారెగా!

వంశము కీర్తియేననుఁచు వాక్కులు మాత్రము శాంతి లేకయున్

భావవ్యాఖ్యానము:

— అనుమానముతో కూడిన కుటుంబ జీవితం సాగుతుంది. మానసికంగా ఎప్పుడూ భిన్నత భావము, ద్వంద్వత కలిగిన స్థితిలో జీవించుట.

— కంసుని వంటి దుష్టుల చేతిలో సమాజ కాలమంతా ప్రేమ లేని, దురాశయాలతో నిండిన వాతావరణంగా మారిపోతుంద

— కంసుని వంశస్థుల ఇళ్ళలోనూ ఇప్పుడు కంచుకు (బంగారానికి) అలవాటు పడిన పేదవారే కనిపిస్తారు.

— ఇది సామాజిక వ్యంగ్యానికి మేలైన ఉదాహరణ. పేదవారు ధనార్జన కోసమా, రాజకీయం కోసమా వక్రీకృతవుతున్నారని సూచన.

— "మేము వంశపారంపర్యముగలవాళ్లం" అని చెప్పుకునే మాటలు మాత్రమే మిగిలి, నిజమైన శాంతి జీవితం లేనిది.

****

06మత్తకోకిల

పాలు నీళ్లని వేరు జీసెది పాప పుణ్యము లేకయున్

సాలు వీలుగ చూప లేకయు శాంతి వాక్కులు నేతలున్

శీలమన్నది సంపదే యని శీఘ్ర వైనము తప్పదున్

మేలు సేయగ జూడ 'శిష్టులు' మెచ్చరెవ్వరు ధాత్రిపై!

తాత్పర్యము:

మత్తకోకిలము (అలిపిల్ల కోయిల) తన స్వరముతో

 మంచి చెడులను వేరు చేయలేదు – అలాగే ఈ లోకంలో పాప పుణ్యాలకు విలువ లేకుండా పోయింది.

నాయకుల నోట నిత్యమూ శాంతి మాటలు వినబడినా, అవి ఆచరణలో కనిపించడం లేదు.

శీలమే నిజమైన సంపద అని చెప్తూనే, అశీలమైన మార్గంలో వేగంగా దిగిపోతున్నారు.

ఇలాంటి కాలములో మంచి పనులు చేసే వారికి గౌరవం దక్కదు – ఆ మహామూలమైన భూమి మీద మంచి మనుషుల పట్ల అభిమానం లేకుండా పోయింది.

******

07. ధ్రువ కోకిల

నిజము నీడగ యెల్లవేళలు నిర్మలమ్ముగ సత్యమున్ 

సృజన భావము తెల్పగల్గుట సృష్టి ధర్మము నిత్యమున్ 

ప్రజల లక్ష్యము తీర్చగల్గుట బంధ తృప్తియు వీలుగన్ 

భజన కాలము హద్దు మీరక బాధ్యతేయగు జీవమున్

ఈ పద్యానికి తాత్పర్యం:

నిజం అంటే సత్యం ఎల్లప్పుడూ నీడలాగే ఉండాలి, శాశ్వతమైన నిర్మలత్వంతో ఉండాలి.

సృజనాత్మక భావన (Creative thinking) ప్రదర్శించగలగటం, అంటే సృష్టిని ఆవిష్కరించటం అనేది మన ధర్మం, అది నిత్యమైన బాధ్యత.

ప్రజల అభిప్రాయాలను, అవసరాలను తీర్చగలగడం వల్ల బంధాలు సార్థకమవుతాయి, తృప్తి కలుగుతుంది.

కేవలం భజనలు చేయడమే కాకుండా, జీవితాన్ని అర్థవంతంగా、生సక్తితో సాగించడమే నిజమైన బాధ్యత; అది కాలపరిమితిని మించి ఉండాలి.

సారాంశంగా:

సత్యం, సృజన, సేవ, బాధ్యత — ఇవే జీవితం యొక్క అసలైన లక్ష్యాలు.

****

నేటి సమస్య పద్య చివరి వాక్యం... పద్యాలు

ప్రాంజలి ప్రభ (008)

చం.

కడలినిచేరియేవినయకాలతీర్పుగలంకనుచేరి ఆంజనే

య ఢమరకంవలే కదలియాశయమాతనుజేరియు సంత సమ్ముగన్ 

గడసరి రావణాసురుని గాంచియు హెచ్చరికా సమమ్ముగన్

కడుకును మృత్యువే యనియు కమ్మగతెల్పి యు రామ భక్తిగన్

సంక్షిప్త తాత్పర్యం:

ఆంజనేయుడు లంకను చేరి, వినయంతో కూడిన తీర్పుతో తన ఉద్దేశాన్ని సీతా మాతకు  వెల్లడించి,

రావణుడిని చివరగా గమనించి అతడిని హెచ్చరించాడు.

"నీకు ఎదురయ్యేది మృత్యువే" అని కడుపు గల మాటలతో ధైర్యంగా చెప్పి

రాముని భక్తిగా తన అసమాన శక్తిని చూపాడు.

---

ఉ.009

వైరము వల్ల నీతి నిజమైన యశస్సు సకాల నష్టమై

ధోరణి వల్ల పాశముయు తోడును లేకయు కాల మాయగన్

సారము నెంచకుండకుయు సాక్షిగ వార్తల తీపి చేదు సా

కారము గాంచి చేరెదరు కమ్మని పాయసమందు బ్రీతితో

తాత్పర్యం:

వైరాగ్యము లేకపోతే నిజమైన నీతి, ఖ్యాతి, మరియు సమయానుసారమైన విజయాలు నష్టమవుతాయి.

ధోరణి (వ్యక్తిగత దృష్టికోణం/వ్యవహార పద్ధతి) దుర్గుణంగా మారితే, మనిషి బంధనాలలో చిక్కుకుంటాడు, లేదా కాలం నాశనం చేస్తుంది.

ఏ విషయం యొక్క సారాన్ని (సత్యాన్ని, అసలైన మర్మాన్ని) గుర్తించకుండా, కేవలం ఊహల మీద ఆధారపడితే—వార్తల తీపి చేదులు కూడా వక్రీకరించబడతాయి.

ఈ నేపథ్యంలో, పైకి కమ్మగా కనిపించే పాయసంలో విషం కలిసివున్నదని గ్రహించినవారు జాగ్రత్తగా దూరమవుతారు.

ఇది శ్రద్ధతో, వివేచనతో, ధర్మబద్ధంగా ఆలోచించని పాఠం.

కంద.పద్యం: 010

సందేహముమానమ్మున

కాందే దేహము కదులుట కాల మలుపుకే

పొందే పాపమె పుణ్యము

కుందేలును కోడిపిల్ల గుటుకున తినియెన్

తాత్పర్యం:

ఈ పద్యంలో మనిషి తన జీవన పరమార్థం గురించి అన్వేషించే వేళ కనబడే సందేహాలను, ఆలోచనలను వదిలేయమంటోంది. పాపం–పుణ్యం అన్నీ మన చేతిలో లేవు, కాలమూ కర్మలే వాటిని నిర్ణయిస్తాయి. ప్రకృతిలో ఉన్న న్యాయాన్ని అర్థం చేసుకోవాలని, దానిని ప్రశ్నించకుండా అంగీకరించాలని సూచిస్తోంది.

*****

రస బ్రాహ్మండ.. శార్థులం.. 011

ప్రేమన్నాది కళావతీ సుఖముగా పీయూష దాహమ్ముగన్

ప్రేమాసంగమమున్ విభావముగనున్ ప్రీతిస్వ సంచారిగన్ 

కామోవస్తను పంచబాణములగన్ కామ్యమ్ము దేహమ్ముగన్

ఆమ్రామంజరిగాగవాక్షములుగన్ ఆశల్ని చూపే స్థితీ

1. ప్రేమన్నాది కళావతీ సుఖముగా పీయూష దాహమ్ముగన్

– ప్రేమ అనేది కళాత్మకంగా, పరవశంగా ఉండే ఒక మాధుర్య సుఖానుభూతి.

– పీయూష దాహము అనగా అమృతదాహం – ఇది అసాధారణమైన దాహం, ఆత్మీయతతో కూడిన కోరిక.

– ఈ దాహానికి కారణమైనది ప్రేమ – దానిని “కళావతీ సుఖం”గా చూపడం ప్రత్యేకత.

2. ప్రేమాసంగమమున్ విభావముగనున్ ప్రీతిస్వ సంచారిగన్

– ప్రేమ మరియు సంగమం అనేవి "విభావము"గా (శృంగార రసానికి అనుసంధానమైన కారణాలుగా)

– ప్రీతిస్వ సంచారిగన్ – ప్రేమ అనుభవమే ఒక పర్యాటన, మనోభావాల సంచారంగా వర్ణింపబడినది.

– ఇందులో శృంగారరసం తన పూర్తి రూపంలో వ్యక్తమవుతోంది.

3. కామోవస్తను పంచబాణములగన్ కామ్యమ్ము దేహమ్ముగన్

– ఇక్కడ ‘కామ’ అనే భావనను వస్తువుగా చూపించి, దానికి పంచబాణములు అనే అలంకారిక రూపమిచ్చారు.

– శారీరక ఆకర్షణ/దేహ భావనను "కామ్యము"గా అభివర్ణించడం శృంగారానికి కవిత్వపు రూపాన్నివ్వడమే.

4. ఆమ్రామంజరిగాగవాక్షములుగన్ ఆశల్ని చూపే స్థితీ

– ఆమ్రామంజరి అనగా మామిడిచెట్టు కోయిలల గూడు లేదా మకరందమయమైన వసంత దృశ్యం.

– గావవాక్షము అనగా జానల ద్వారా చూపే సుందరమైన దృశ్యం.

– ఈ పాదం ఆశల శృంగార దృష్టికోణాన్ని వ్యక్తం చేస్తోంది – అంటే శరీరం, మనస్సు, వసంతం అన్నీ కలిసిన సమయంలో ఆశలు మకరందాన్ని చూచే స్థితిలో ఉంటాయన్నదీ భావం.

****

ఉ....012

యజ్ఞము విద్యదానమున యాజ్ఞ నుపాధిగ జీవయాత్రలున్

విజ్ఞత లక్ష్యసాధనలు విద్యపరంయగు సేవధర్మమున్

ప్రజ్ఞగ మంచిబాష్యమగు మానస నేస్తము నిత్యసత్యమున్

తజ్ఞత తన్మయా తరము తత్త్వము తాపము తీక్షనమ్ముగన్

---

పదార్థ వివరణ:

విద్య దానం యజ్ఞసమం అని భావిస్తూ, జీవయాత్రలో అది ఒక యాజ్ఞ వ్రతంగా ఉండాలని సూచన. విద్యను పంచడమే నిజమైన త్యాగము.

విజ్ఞత (సమగ్ర జ్ఞానం) లక్ష్యాలను సాధించేందుకు విద్యే మార్గం. విద్యను సేవధర్మంగా చూడాలి.

ప్రజ్ఞ (సూక్ష్మమయిన వివేకం) మనస్సులో మిత్రుడిలా ఉండే శాశ్వత సత్యాన్ని బోధిస్తుంది. మంచి వ్యాఖ్యానం (బాష్యము) ద్వారా అది స్పష్టమవుతుంది.

తజ్ఞత = ఆ విషయానికిగల ప్రావీణ్యం. తన్మయత = ఏకమైపోవడం.

తత్వాన్ని తెలుసుకోవాలంటే తాపము (తపస్సు), తీక్షణత (మనోనిగ్రహం) అవసరం.

*****