*మాతృశ్రీ*

ప్రపంచమంతగొప్పగాను ప్రేమచెప్పుటౌనులే
స్వపంచ భక్తియుక్తిగాను వాక్కులే సమమ్ములే
ద్విపంచ విద్య శక్తిగాను దివ్యమై సుఖమ్ము లే
త్వపంచ తత్త్వమౌను యమ్మ దాహతృప్తి తీర్చు లే     .. 001

పద్యం:
ప్రేమను ప్రపంచంలోనే అత్యున్నతమైనదిగా చెప్పడంలో సందేహమే లేదు. ఇది ప్రపంచాన్ని కలిపే శక్తి.
స్వహృదయపు భక్తితో వచ్చిన ప్రేమభావం ఉన్న మాటలే సమమై (సత్యమై) నిలుస్తాయి. అంతే గాక, ఆ మాటల ద్వారా ప్రేమ వ్యక్తమవుతుంది.
ఈ ప్రేమ ద్వంద్వాలైన విద్య–అవిద్య, బలహీనత–శక్తి మధ్య, ప్రేమ దివ్యరూపంగా నిలుస్తుంది. వాటిని సమతౌల్యంలో ఉంచుతుంది. దాంతోనే నిజమైన సుఖం లభిస్తుంది.
మన శరీరతత్వమైన పంచభూతాలపై ఆధారపడిన జీవనదాహాన్ని ప్రేమే తృప్తిపరచగలదు. ఇది త్వపంచ తత్త్వములలో (క్షితిజ, తేజ, వాయు, ఆకాశ) మానవ విలాసాన్ని మలచుతుంది.
*****

(పంచచామరా జ ర జ ర జ గ.. 10)
అమోఘ మైనతత్త్వమౌను అక్షరమ్ముయమ్మగన్
సమాన లక్ష్య భవ్యమౌను సఖ్యతా భవమ్ముగన్
ప్రమోద సర్వయుక్తి శక్తి ప్రాభవం సుఖమ్ముగన్
సమర్ధ్య దేహతృప్తి రక్తి సాహసమ్ము ప్రేమగన్...     (002)

విశ్లేషణ & అర్ధములు:
→ మాతృశక్తి "అమోఘ తత్త్వం"గా – ఫలితం తప్పని (నిరర్థకత లేని) సత్యరూపిణిగా అక్షర తత్త్వంగా ఉండే అమ్మ.
→ సమత్వ ధర్మాన్ని నీవే నిలిపినవు. సఖ్యత (మైత్రీ), భవతత్వముల పరమమౌ అమ్మవు.
→ ఆనందం, యుక్తి, శక్తి, ప్రభావం, సుఖం అన్నీ అమ్మ రూపే!
→ సామర్థ్యం, శక్తి, ఆసక్తి, సాహసం – ఇవన్నీ ప్రేమతో నిండిన తత్త్వాలుగా అమ్మలో తార్కికంగా ప్రకాశిస్తాయి.
******

గొప్పగొప్ప యన్నదేదొ నీదికాదు యన్నచో"
"తప్పునొప్పులన్నిచేత తిప్పలవ్వు దేనికో"
"ముప్పులెన్నివచ్చె నాముదమ్ముగాను తల్లియే"
"విప్పు తప్పులన్నియూ విలువ్వ తీర్పు మాతృశ్రీ...."..... (03)

పద్య విశ్లేషణ:
– ఇది అహంకార నివారణ భావనను సూచిస్తుంది. ఒకవేళ ఎవరో ఏదైనా గొప్పదని చెప్పినా, అది నీది కాదని చెప్పగల సమర్థత అమ్మకే ఉంది అనే భావన.
– అమ్మ తప్పులు, ఒప్పులు అన్నిటినీ తిరగబెట్టి చూడగలవు. ఒకదాన్ని ఒకదానితో తూచిచూచి, సమీక్షించగల తత్వమది.
– కష్టసమయంలో, ముప్పుల నడుమ కూడా మనకి తోడుగా నిలబడేది తల్లి మాత్రమే అనే భావం.
– తల్లి మాత్రమే నిజమైన తీర్పరచే న్యాయమూర్తి. ఆమె తీర్పులో సత్యం, క్షమా, ప్రేమ, అనుభవమంతా కలిసి ఉంటుంది.
**†**

విధేయతామదీభవమ్ము విశ్వమాయమార్చగన్
సుధాకవిత్వభావపంచ శోభలన్ శుబోదగన్
ప్రధానలక్షసాధనౌను ప్రాభవమ్ముయేయగున్
స్వధాపరాత్పరాయెయమ్మ శాంతిశుభ్రతేజమున్.... (04)

🌺 పద్య విశ్లేషణ:
విధేయతా = భక్తిశ్రద్ధ, వశత

మదీభవమ్ము = నా లోని భావము
విశ్వమాయ మార్చగన్ = జగతిని మారుస్తూ ఉన్న మాయను స్వరూపించగలదు
👉🏼 నా విధేయతా భావం, విశ్వమాయను కూడా మార్చగల శక్తిగా పరిణమించగలదని భావన. ఇది తల్లిదేవికి సమర్పణ భావనగా కూడ గావించవచ్చు.

సుధా కవిత్వ భావ పంచ = అమృతసమానమైన కవితా భావాలను ప్రసరిస్తూ
శోభలన్ శుభోదగన్ = శోభామయమైనవిగా అవతరింపజేసే తేజస్సుతో
👉🏼 తల్లిదేవి ఆశీస్సులతో, కవిత్వశక్తి కూడా అమృతస్వరూపంగా వెలిసిపోతుంది.
ప్రధాన లక్ష్య సాధన = మానవుడి జీవన ప్రయాణంలో ప్రధానమైన ధ్యేయాన్ని సాధించటం
ప్రాభవం = ప్రభావం, సత్తా, శక్తి
👉🏼 తల్లిదేవి కరుణ వలన, జీవితం యొక్క గమ్యం సాధించటానికి అవసరమైన ప్రాభవాన్ని మనం పొందగలం.
స్వధా పరాత్పరా = స్వధా రూపిణి అయిన పరమాత్మ స్వరూపిణి అమ్మ
శాంతి శుభ్ర తేజము = ప్రశాంతమూ, నిర్మలమూ, ప్రకాశమయమైన తేజస్సు
👉🏼 స్వధారూపమైన పరాత్పర తల్లి, శాంతిమయమైన, నిర్మలమైన తేజస్సుతో ఉన్నదిగా స్మరించబడుతోంది.
****

తనువుకు రోగమే యగుట తానుగ తప్పును చేయకేసతిన్

మనసును నిగ్రహమ్మగుట మాయలకమ్మ వినీల బుద్ధిగన్

తనపతి సౌఖ్యమెంచివిధి తత్త్వము తెల్పిశుభమ్ము కోరగన్

తనపతి పెళ్ళి జూచుటకుతానును నేగెను సత్వరంబుగన్... (05)

→ శరీరానికి రోగం రావడం వల్ల తనతో తాను తగిన పనులు చేయలేకపోయింది. అనగా, శరీర హీనత వల్ల పనులలో నిస్సహాయత అనిపించుకుంది.

→ కానీ ఆమె మనస్సుని అదుపులో ఉంచింది. మాయాజాలం లాంటి ప్రపంచ విషయాలపట్ల బుద్ధిగా, విశ్లేషణాత్మకంగా చూస్తూ, వాస్తవాన్ని గ్రహించగల స్థితిని సాధించింది. 'వినీల బుద్ధి' అంటే ప్రశాంతమైన, లోతైన జ్ఞానబుద్ధి.

→ తన భర్త సుఖంగా ఉండాలని కోరుతూ, విధి (భాగ్యము) యొక్క తత్త్వాన్ని గ్రహించి, ఇతరులకు శుభాన్ని కోరే స్థితిలోకి చేరింది. అది తాను అనుభవించిన జీవనబోధ.

→ భర్త మరల పెళ్ళి చేసుకోవాలని నిశ్చయించినప్పుడు ఆమెను ఆ విషయం బాధించలేదు. ఆమె హృదయంతో అంగీకరించింది. అసలు జీవనతత్త్వాన్ని తెలుసుకున్న ఆమె, తన పాత్రను తానెరిగి, శాంతంగా ఒప్పుకుంది.

*****

సర్వ శాంతిగనునిత్య సమానము సంపదే

సర్వ నిర్మళముకోరుసనాతన ధర్మమున్

సర్వ కాల మది పంచు సమర్ధత సత్యమున్

 సర్వశాస్త్రఫల విద్యసహాయము యమ్మయే  .....   (6)

మాతృశ్రీ – (06)

→ మాతృశ్రీ శాశ్వతమైన శాంతికి, సమత్వానికి, సమృద్ధికి సాక్షాత్కారమవుతుంది. ఆమె సన్మార్గంలో ఉన్నపుడు సంపద అనేది ఆమె లోపలే నిత్యంగా ఉంటుందని రుజువు చేస్తుంది.

→ ఆమె తలపాటు నిర్మలమైనది; శుద్ధతను కోరుతుంది. సనాతనధర్మం — అంటే కాలాతీతమైన న్యాయసూత్రాల మేరకు జీవించే ధర్మమార్గాన ఆమె పయనిస్తుంది.

→ ఆమె సమర్ధత (శక్తి, సామర్ధ్యం) అన్నదీ కాలం మొత్తానికి వర్తించేలా ఉంటుంది. కాల పరిమితి లేకుండా ఆమె చేసే సేవలు, నిర్ణయాలు సత్యభూతంగా నిలుస్తాయి.

→ మాతృశ్రీ అనేది సర్వశాస్త్రాల సారాంశమైన విద్యకు సహాయాన్ని అందించేది. అంటే, మాతృత్వం లోని జ్ఞానదీప్తి అనేది ఏ విద్యకైనా, ఏ శాస్త్రానికైనా బలంగా నిలుస్తుంది.

*****

తేటగీతి

పక్షి తన గూడు చేరును పలుకు గుర్తు

మనము ఉండి కూడా గుర్తు మాట కరువు

మనసు చేరి మమతచేరి  మనసు విఫల

కొలత లెన్ని యున్నను తల్లి కోరు బిడ్డ...... (07)

– ఒక చిన్న పక్షి దూరాల నుంచి తిరిగి తన ఇంటికి వస్తుంది. అది గూడు ఎరుగుతుంది, మాతృత్వ బంధాన్ని మరువదు.

– మేము మనుషులమైతేను ఏమి? మాతృ బంధం గుర్తుచేసుకోలేని స్థితిలో ఉన్నాం. మాటలలో భావం లేదు, మమత గల స్పర్శ లేదు.

– సంబంధాలు శరీరాల మధ్య కాదు; మనసుల మధ్య ఉండాలి. ప్రేమ లేనిపుడు మనసుల కలయిక కూడా ఫలించదు.

– ఎంత ఎదిగినా, ఎంత పెద్దవాడైనా, ఎంత గొప్పవాడైనా – తల్లి దృష్టిలో అతడు బిడ్డే. ఆమె ప్రేమకు కొలత లేదు, గణన లేదు.

*******

నిత్య తలరాత సంతోష తపన తీరు

చిరునగవు చిత్రమేయగు చిత్త మాయ

లోకమేతల్లి తండ్రిగా తోడు నీడ

తెలివి కోపమై కనబడు తీరు తల్లి

.... (08)

చరణ విశ్లేషణ:

– మన జీవితం నిత్యంగా ముందుకు సాగుతుంది, అయితే అది తలరాత లా మలచినది. సంతోషం కూడా ఒక తపనగా మారుతుంది — అదేనండి, పొందాలనుకుంటే దానికో యత్నం, తపస్సు అవసరమవుతుంది.

– మన చిరునవ్వు వెలుపలి ముసుగే, చిత్తంలోని మాయా చిత్రాల ప్రతిఫలనం మాత్రమే. మనస్సులోని గంభీరతను ఎవ్వరూ చూడలేరు.

– ఈ భూమి, ఈ సృష్టి, మనకు తల్లి – తండ్రిలా ఉంటుంది. అది ఎదుటి దయ, వెనుకటి రక్షణగా ఉన్నా మనం గుర్తించకుండా సాగిపోతాం.

– మన తెలివితేటలు కోపం రూపంలో బయటపడితే, తల్లి గుణమే దాన్ని శాంతపరుస్తుంది. తల్లి సాంత్వన తత్త్వం, కోపపు ముసుగు తొలగించగల శక్తి.

*******

భానుని మలుపు గెలుపుకు పాఠ్య మగుట 

జాబిలి పిలుపు వాకిలి జాగృతి యగు 

పుడమి పులకరించ విలువ పూజ్య మవ్వు 

బ్రతుకు తీరు బానిస తల్లి భలె భలె బలి... (09)

– సూర్యుని మార్పులే (కాల పరిణామమే) జీవన విజయంలో పాఠమై నిలుస్తుంది. ఆ మార్పుల వెనుక తల్లి శక్తి, ఆదర్శం దాగి ఉంటుంది.

– చంద్రుని మృదువైన కాంతిలా తల్లి పిలుపు, గడియారంలా కాకుండా గుండె ద్వారంగా మారుతుంది. వాకిలి అనేది ఆత్మ జాగృతికి మార్గం.

– భూమి ఆనందంతో పులకరించేంతగా తల్లి యొక్క ప్రేమ, త్యాగం పూజనీయం. అది విలువను కలిగినదే కాదు, విలువల ఆరాధనగా కూడా నిలుస్తుంది.

– మన బ్రతుకు తీరు ఎంత గొప్పదైనా, అసలు దానికి ప్రాణం నింపింది తల్లి త్యాగమే. ఆమె తన జీవితం బలిగా ఇచ్చి మన జీవితానికి స్వేచ్ఛ ఇచ్చింది. "భలె భలె బలి" అనే పద ప్రయోగం చాలా బలమైన భావోద్వేగాన్ని చేరవేస్తుంది – ఆశ్చర్యం, గౌరవం, కృతజ్ఞత అన్నీ ఆ మాటల్లో నిగూఢంగా ఉన్నాయి.

*******

ఎచ్చట బుట్టె నచ్చటికి నేగుట నైజము  కాదు చూడగా!

నచ్చిన దాని పొందికకు నమ్మ బలమ్ము గాంచ గల్గు మా!

వచ్చిన ఖచ్చి తమ్ముగుట వాక్కుల తీరున సన్ను తించుమా

మెచ్చిన బుద్ధి మార్చక సమంజసము గాంచుము బిడ్డ యోగ్యతా.... (10)

పద్య విశ్లేషణ:

→ మనిషి ఎక్కడ జన్మించాడో అక్కడే ఉండాలని అనుకోవడం సహజమే కాదు, అది అనివార్యం కాదు – జీవనప్రయాణంలో మార్పు అనివార్యం.

→ మనసుకు నచ్చిన లక్ష్యాన్ని సాధించాలంటే, నమ్మకం, ధైర్యం అవసరం. తల్లి శాసనమవుతుంది: "బలాన్ని కలిగి ప్రణాళికతో ముందుకు పో."

→ ఏదైనా కలిసొచ్చిన అవకాశాన్ని, ధైర్యంతో, చిత్తశుద్ధితో స్వీకరించు – ఇతరుల మాటలు నిర్లక్ష్యించవచ్చు గాని నీ శ్రద్ధ ఉండాలి.

→ నీకు నచ్చిన మార్గం అయితే, ఒకసారి చిత్తశుద్ధితో ఆలోచించి నమ్మితే దానిని మారుస్తూ ఉండు వద్దు – దానిలో తాత్త్విక సమంజసతను (న్యాయబద్ధతను) చూడు. నీ యోగ్యత నన్ను గర్వింపజేయాలి.

తాత్పర్యం – "మాతృశ్రీ వాక్య బోధ"

> తల్లి చెప్పే ఆత్మబోధ ఇది:

"నువ్వు ఎక్కడ పుట్టావో కాదు ముఖ్యమయ్యేది – నీవెక్కడికి వెళ్లాలనుకుంటున్నావో అది ముఖ్యం!

నీ కలకి నువ్వే నమ్మకంగా నిలిచిపోవాలి.

వచ్చిన అవకాశాన్ని పట్టుకో – అనవసర విమర్శలకెరుగకుండా నడవాలి.

నీవు నమ్మిన తత్వాన్ని నిలిపే శక్తిని కలిగి ఉండాలి.

అది నీ నిజమైన యోగ్యతను సాక్షాత్కరింపజేస్తుంది."

******

దిట్టగు నున్న నూ ఘనులు ధీయుత సౌఖ్యము మేలు చేయుచున్

గట్టిగ శాంతికోరిరని, కాంచన కాంతగ సంతసింపుమా

వట్టివి మాటలన్ బలుకు వారలు నేతలుగా చెలంగగన్

పుట్టిన యేకమవ్వగుణ   భోధలు తప్పవు తల్లి మిత్రమా .......(11)

పద్యం పునర్విశ్లేషణ:

→ స్థిరమైన మార్గంలో ఉన్న, ఘనమైన బుద్ధి కలవారు జ్ఞానంతో శాంతిని ప్రసాదించగలరు. ఇది అసలైన మేలు.

→ శాంతిని గట్టిగా కోరు, ఎందుకంటే అది కంచుగంధమైన వెలుగులా ఉంటుంది; దాని సౌందర్యం అనుభవించు, బిడ్డా!

→ శూన్యమైన మాటలే పలుకుతూ, అంతరార్థం లేని ప్రసంగాలు చేసే వారిని నాయకులుగా భావించవద్దు. సారవంతమైన మాటలే శక్తివంతమయ్యేను.

→ ఒక్కసారి ఈ లోకంలో జన్మించినవాడిగా జీవన ధర్మాన్ని గ్రహించాలి – అదే నీ తృప్తికి మూలం. ఇది తల్లి మిత్రునివైపు ఇచ్చే బోధ.

*******

పద్యం:

ద్యాశోమూలముగన్ సహాయ పలుకుల్ ధ్యానమ్ము గానే యగున్

దేశోద్దారకుడాయె దొంగ వినుచో దిగ్బ్రాంతి గల్గెన్గదా

శ్వాశోధన్య ధనమ్ముగాబ్రతుకగున్ సామార్థ్య మోసమ్ముగన్

వ్యాసాభావముగన్ సుశాంతి వచనం వక్కౌను సంపాదిగన్..... (12)

పదార్థార్థ వివరణ:

ద్యా (దివ్యం) + శో (వాక్పరత) + మూలము అంటే

ఆకాశసంబంధమైన పరశుద్ధమైన భావనల వైన వాక్పరతకే మూలమైంది.

సహాయ పదాలు — మనసును ధ్యానంలోకి మలుచుతాయి.

అంటే... పరమార్ధ సహాయముగా పలికే మాటలే ధ్యానం అవుతాయి.

దేశాన్ని రక్షించగలవాడిగా వినిపించే వ్యక్తి – నిజంగా దొంగ అయితే,

అతని మాట విని మనస్సు దిగ్బ్రాంతిగా మిగిలిపోతుంది కదా!

(ఇది నేటి రాజకీయ/వంచక వాగ్దానాలపై విమర్శాత్మకమైన వాక్యం.)

ప్రాణం పోసే శ్వాస అనునిత్యంగా శోధనీయమైన ధనమైతే –

బతుకే ఓ సంపదల వంచనగా మారుతుంది (దుష్పరిణామముల వల్ల).

శక్తి సామర్థ్యాలన్నీ మోసం అనిపించే విధంగా వాడుతున్నప్పుడు…

విజ్ఞానమయమైన వ్యాస (వేదవ్యాసుడు లాంటి ప్రకాశవంతమైన సత్యపథ రచన) లేకపోతే,

నిర్మలమైన శాంతి భావంతో కూడిన వాక్యం సంపాదనై అవతరించదు.

అంటే – సమగ్రమైన శాస్త్రసౌందర్యం, ధర్మనిబద్ధత లేకుండా, నిజమైన శాంతి వాక్యం వేరే రాదు.

*****

క్షమయన్నది గుర్తుగ మానముయే

క్షమమూలమనేది కళామనసే 

క్షమతత్త్వముసర్వకళా విభవమ్ 

క్షమనేర్పునుయమ్మకధాపరమున్...... (13)

తాత్పర్యం

క్షమ అనే గుణమే నిజమైన మానవతకు గుర్తు. అది మనిషి గొప్పదనాన్ని సూచిస్తుంది.

క్షమ అనే మూలతత్త్వం, కళకు, సృజనాత్మకతకు ఆధారం. శాంతచిత్తమై, చక్కటి అభిరుచిగల మనస్సుకు ఇది మూలాధారమౌతుంది.

క్షమతత్త్వం అన్ని కళలకు ప్రేరకశక్తిగా నిలుస్తుంది. అది వాస్తవికమైన శ్రేష్ఠతను ప్రసాదిస్తుంది. ఇది శాంతి, సహనం, ప్రేమ, సమగ్రతల బీజాంశం.

ఈ గొప్ప క్షమా గుణాన్ని నేర్పటమే అమ్మ యొక్క నిత్య కధాపరమార్థం. అమ్మ చెప్పే ప్రతి బోధలో ఇది స్పష్టంగా ప్రతిఫలించేది.

******

"శార్దూలము..

*కంటిన్* కంటనురక్తమున్ బ్రతుకులో  కాంతార వేటాటలన్ 

*వింటిన్* ధూర్థులమాట లన్ని మనసున్  భిన్నంబుఁజేయన్ గనున్ 

*గొంటిన్* నీ దగు ప్రేమతీరునభవా కూర్చంగ జీవమ్ముగన్

*నంటిన్* నిత్యము తోడనీదు వ్రణమున్నాసత్య మయ్యే సుధీ... (14)

పద్యవ్యాఖ్యానం:

తల్లి కన్నీళ్లే కాదు — రక్తబిందువుల్లా వెళ్లు పోయిన బాధలు. బ్రతుకు అనేది ఇక్కడ కాంతారమవుతుంది — శూన్యమూ, సంచారమూ, నిశ్చలతల మధ్య ఒక వేట. సునిశితమైన చిత్రకావ్యం.

అప్రయోజనమయిన, హీనబుద్ధుల మాటలు మనసును చీల్చుతాయి. తల్లి వాటిని "వింటిన్" అన్న మాటలో ఉన్న సామర్థ్యం — ధైర్యంగా శ్రవించగల శక్తిని సూచిస్తుంది.

నీ ప్రేమనే జీవానికి ఆరాధనగా భావించి, భవబంధాల మధ్య కూర్చుండి జీవించగలగడం. ఇది తల్లిని ఉద్దేశించి ఒక ఆత్మస్మరణ.

వ్రణాలు మిగిలిన బతుకులో, నిజంగా శాశ్వతమైన ప్రేమగా నిత్యం తోడుంటే అది 'సత్యం' — తల్లిప్రేమ. నంటడం = అంటుకుని ఉండడం. తల్లితనం అంటే అదే.

*****

(ప్రియకాంత – గణత: న య న య స గ

యతి: 10)

ధనముయె పూజ్యమ్ముగను దయా దాక్షిగనౌనున్

ధనముయె యోగమ్ముగను నయోగ్యమ్ముగనౌనున్

ధనమగు యర్ధమ్ముగను ననార్ధమ్ముగనౌనున్

ధనము యుతల్లీ కరుణ సుధామాధురిగానున్..... (15)

పదార్థ & భావ విశ్లేషణ:

– మాతృశ్రీ స్వరూపమే ధనము.

– ఆ ధనమే పూజ్యమయ్యే శక్తి, దయగలదీ, దాక్షిణ్యమున్నదీ అయి వెలుగుతుంది.

– ఆ ధనమే యోగమయ్యే శక్తి (అభ్యుదయానికి దోహదపడే శ్రేయస్సు),

– అదే అనర్హులకు (నయోగ్యులకు) దూరమవుతుంది. తండ్రి నిబంధనలతో శక్తి ప్రసాదించే తల్లి లాగా ఉంటుంది.

– ఆ ధనమే యథార్థమైన మానవజీవిత లక్ష్యం (అర్థం),

– అదే ధనము అజ్ఞులకు అనర్థమయ్యేలా ప్రవర్తించగలదు.

– ఈ ధనమూర్తి అమ్మే కరుణతో నిండిన, సుధలలితమైన మాధుర్యరూపిణి.

*****

మాతృశ్రీ

సాయ మనేది చెప్పక సహాయపడేవిధి కాలమందునన్ 

ప్రాయ మనేదిసఖ్యత యుపాసన వీలును గల్గ చేయుటన్

ధ్యేయము లేని జీవనము దీపము చుట్టును పుర్గు లేయగున్ 

కాయ మశాశ్వతంబనియు కర్మలు చేయుట మానకండహో... (16)

పద్య విశ్లేషణ:

👉🏼 "సాయ" మనగా మౌనంగా, తన మాటలు చెప్పకుండానే సహాయపడే తీరు.

ఇది నిశ్శబ్ద సాయం – కాల సమయానుసారంగా సరైన సమయంలో చేయబడే క్రియాత్మక మానవతా సహాయం.

అంటే, మాటలు కాకుండా, పనుల ద్వారా సాయపడడమే మాతృశ్రీ లక్షణం.

👉🏼 సఖ్యతతో కూడిన "ప్రాయము" అంటే అనురాగపూరిత సమీపత.

ఈ సఖ్యత ద్వారానే ఉపాసన మార్గం సుసాధ్యమవుతుంది.

భక్తికి అవసరమైన అనుబంధాన్ని — మాతృసన్నిధిని సూచిస్తుంది.

👉🏼 ధ్యేయము లేని జీవితం, ఒక దీపాన్ని చుట్టు తిరిగే పురుగు వలె – దిశలేని, అర్థరహితమైనదిగా ఉంటుంది.

ఇది ఉపమాన దర్శనం — తక్కువలో గొప్ప అర్థాన్ని ఇచ్చే గుణాత్మక భాష.అమ్మతత్వం.

👉🏼 ఈ శరీరం నశ్వరమే అయినా, మనం చేయవలసిన ధర్మకర్మలను మానకూడదు.

ఇది భాగవద్గీతా సిద్ధాంతాన్ని (అశాశ్వత దేహంలో శాశ్వత కర్తవ్యం) స్మరింపజేస్తుంది.

"మానకండహో" అనే నిషేధత్మక శైలి  ఓ తీవ్ర శక్తితో మాతృశ్రీ వాక్కు ముగిస్తుంది.

******

మాతృశ్రీ

తే. గీ.

మంచి యన్నది నేస్తము మనసు మార్గ 

మనిషిగా ప్రవర్తనలన్ని మాయ జేర్చు 

నమ్మకమ్ముమేలును జేయు నాడి చాలు 

సమ్మతి యగుపెన్నిధిగాను సమయ తృప్తి... 17

✨ పద్యార్థ వివరణ:

– నిజమైన మంచితనము అనేది

మనసుకు నేస్తం, స్నేహితురాలు లాంటిది.

అది మనిషి నడుచు మార్గానికి మార్గదర్శి.

మానవ జీవితం యథార్థంగా సాగాలంటే

ఈ ‘మంచి’ అనే నేస్తంతోనే సాగాలి.

– ఒక మనిషిగా ప్రవర్తించే దానికి

మనము అనుకున్న ప్రతీ నైతికత

కేవలం “మాయ”గా మారిపోతుంది,

ఏదైనా స్వార్థం లేకుండా ఉండకపోతే.

ఇది ప్రవర్తనా భ్రమను సూచించడమే.

– నిజమైన నమ్మకం కలిగిన వ్యక్తి

చిన్న సంధర్భంలోనూ గొప్ప మేలును చేస్తాడు.

తగిన కాలంలో ఒక్క స్పందన, సహాయం

అత్యంత విలువైనదిగా మారుతుంది.

– అనుకూలమైన సమ్మతి (సహమతి)

ఒక పెన్నిధి (అమూల్యమైన సంపద).

అది సమయపూర్వకంగా కలిగితే

చివరికి తృప్తిని ప్రసాదిస్తుంది.

******

మాతృశ్రీ

ఆటవెలది

పక్షి గమనమున్ను పాఠమవ్వ గలుగు

కష్ట ఫలము పొంద కాల రీతి

ఖలుని పలుకు నీతి కనిపెట్ట తెలివేది

మోసపూరితమ్ము మౌన మార్గ... (18)

పద్య విశ్లేషణ:

→ పక్షి ఎలా ఎగురుతుందో, దాని గమనంలో కూడ జీవన పాఠముంటుంది. ఉదాహరణకు, గాలిని ఎదుర్కొంటూ నిలువగా పైకెగరడం, సరైన సమయం వచ్చినపుడు గూడు వదిలిపెట్టడం — ఇవన్నీ మన జీవితంలో కూడ అన్వయించబడతాయి. ప్రకృతి మనకు గురువు లాంటిదే.

→ కష్టపడి పనిచేసిన ఫలితాన్ని పొందడమంటే వెంటనే కాదు — కాలం తగిన సమయంలోనే ఫలితాన్నిస్తుంది. ఇది కాలధర్మం. ఈ పాదం మనలో ఓర్పు, విశ్వాసం పెంపొందించాలి.

→ దుర్జనుడు మాట్లాడే మాటల్లోనూ ఎలాంటి ధోరణి ఉందో అర్థం చేసుకోవడం, నిజం అబద్ధాన్ని వడపోత వేయగలగడం – ఇది తెలివైన వారి లక్షణం. ఈ పాఠం విమర్శనాత్మక చింతనకు నిదర్శనం.

→ మోసం చేసేవారు తమ తప్పు దాచడానికి మౌనమై పోతారు. వారి మౌనం కూడ ఉపాయంగా మారుతుంది. కాబట్టి మౌనాన్ని కూడా తర్జన భర్జన లేకుండా నమ్మకూడదు. మౌనానికీ అర్హతలు ఉంటాయి.

*****

మాతృశ్రీ

మత్తెభం

సమరమ్మున్ మనసోను నిన్ను కనినన్ సామర్థ్య మేనేస్తమున్ 

భ్రమరమ్మల్ గుణ శక్తియుక్తులగుటన్ ప్రాణమ్ము నీదేయగన్ 

సమతమ్ముల్ వడి సాగు విద్యలగుతన్ సాధ్యమ్ము మార్పయగున్

సుముఖమ్ముల్ విధి యాడు నాటకమగున్ సూత్రమ్ము మాతాస్థితీ........ 19

యుద్ధంలో (సమరము) మనసుతో మాతృశక్తిని దర్శించినవాడికి నిజమైన సామర్థ్యమే నేస్తం (సహచరంగా) ఉంటుంది.

➡️ ధైర్యం, బలంగా నిలబడే స్థితి అమ్మ అనుగ్రహంతో సిద్ధమవుతుంది.

పుష్పాన్నే ఆశించి నీవు తేనెలకు (గుణశక్తులకూ) దారిగా మారావు; నీ ప్రాణాన్నే అమ్మకు అర్పించావు.

➡️ భక్తుడు తాను భ్రమరంలా అమ్మచుట్టూ తాలూకు గుణశక్తుల వైపు ఆకర్షితుడవుతాడు. తన ప్రాణమంతటినీ తల్లి ఆశ్రయంగా సమర్పిస్తాడు.

సమతవైభవంలో అభ్యసించే విద్యలు వాడిని (భక్తుణ్ణి) సాధ్యం కానిది సాధ్యమైన మార్పును తెస్తాయి.

➡️ తల్లి సమత్వంలో విద్యలు సాగితే అవి సౌఖ్యాన్ని, చైతన్యాన్ని నిచ్చిన మార్గాలవుతాయి.

శుభముఖత కల సన్నివేశాల్లో విధి నాటకమైపోతుంది. కానీ ఆ నాటకానికి సూత్రధారిణి మాతాశక్తియే.

➡️ జీవితంలోనిది లీల. పాత్రలు మనవే అయినా నడిపించే శక్తి మాతృత్వమే.

******

మాతృశ్రీ...

వృత్తము :- కోమలలత 

మ త స త త గ ( 10 వ అక్షరము యతి)

లోకంబే నీవంత కథగా ! లోకైక పాలుండవే !

లోకం బందీవే యలరినా లోకేశ బంధమ్ముగన్"

లోకం ధ్వంసంబున్ సలుపగా లోలత్వ కాపాడగన్ 

లోకం స్వస్తింజేయునది బిడ్డల్ ! లక్ష్మి నారాయణా !...... 20

పద్యార్థ విశ్లేషణ:

అర్థం:

ఇహలోకమే నీ కథలా మిగిలింది; నీవే ఈ భువిలోకానికి పాలకుడవు, తల్లి రూపంలో సంచరించే పరమాత్మా!

అర్థం:

ఈ లోకం బంధించబడినదే, ఓ లోకేశా! నీ మాయబంధంలో — కర్మబంధంలో చిక్కుకొని అల్లాడుతోంది.

అర్థం:

ఈ లోకము నశించే స్థితికి వెళ్తున్న వేళ, లోలత్వం (చంచలత) మధ్యన మనశ్శాంతిని, స్థిరత్వాన్ని కాపాడే దయావంతుడవు నీవే!

అర్థం:

ఈ లోకానికి శుభం కలిగించేది, దీవెనలిచ్చేది, సమస్త బిడ్డలకూ శరణ్యుడవైనవాడు నీవే, ఓ లక్ష్మీ నారాయణా!

******

మాతృశ్రీ – 21

కావడి కుండలా బ్రతుకు సాగుట భయ్యము నీడ సాగగన్

తావుల మార్పలీలగను తన్మది యాసల వెళ్లువే యగున్

భావపరం పరాభవము బంధన బాధ్యత తీర్చగల్గగన్

దేవతలంచు పాములను దీనత పూజలు చేయ లాభమా?

సంక్షిప్త భావ వివరణ:

 ఊగిసలాట, కాని భయం మాత్రం సుదీర్ఘమైన నీడగా వెంబడిస్తుంటుంది.

→ జీవితం సున్నితమైన సంతులన యాత్రగా చూపారు.

– స్థితిగతుల మార్పులు ఒక ఆటగా మారిపోయాయి. ఆత్మసంబంధమైన తన్మయత కూడా ఇప్పుడు యాసల వెల్లువగా మారిపోయిందని విచారం వ్యక్తం చేస్తున్నారు.

 అతడు పరాజయపు బంధాలను, బాధ్యతల్ని తట్టుకునే శక్తి గలవాడే కావాలి అనే జీవనసత్యం.

 దుర్మార్గులను పూజించడం, నిజమైన దీనత కాదు. ఇలాంటి పూజల వల్ల లాభమేమీ లేదు — ఇది ఆత్మపరిశీలనతో కూడిన గాఢ ప్రశ్న.

****

మాతృశ్రీ

ఉత్పల మాల పద్యం:

సూచనలన్ని వాణిమది సూత్ర భవమ్మగు జీవమార్గమున్

యాచన లక్ష్యమే యగుట యాసల వెల్లువ తీరకుండగన్

పాచిక పారకే బ్రతుకు బంధ మనస్సున నాటకమ్ముగన్

దాచని దొంగ బుద్ధియగు దాగుడు మూతల సర్వ మోహమున్... 22

పదార్థ వివరణ:

వాణి (మాతృశ్రీగా భావించదగిన వాక్సిద్ధి, మాటల మూలతత్వం) ఇచ్చే సూచనలు జీవనమార్గాన్ని నిర్మించే సూత్రభావంగా ఉంటాయి. మన జీవితానికి ఆదేశములా, మార్గదర్శకములవుగా మారతాయి.

మన లక్ష్యం యాచన (వెంతైనా అడుగుతూ ఉండటం) అయిపోయినప్పుడు, మన కోరికలు యాసలుగా వెల్లువలా వర్షించగా, అవి ఎప్పటికీ తీరవు.

బ్రతుకు ఆటలో, పాచిక తారకమయ్యే లేదు – అంటే, విజయం అందలేని స్థితి. అది మనస్సులో బంధమై నాటకంగా మారిపోతుంది – అనగా నాటకం వలె మాయ, లీలా.

మన బుద్ధి దాచబడని దొంగగా మారి, దాగుడు మూతల మోహాలలో చిక్కుకుంటుంది. ఇది అహంకార, కోరికల వల్ల కలిగే మాయలో మన బుద్ధి ఎలా పనిచేస్తుందో తెలిపే మాట.

తాత్పర్యము:

ఈ పద్యంలో జీవన మార్గాన్ని తెలిపే మాటలు, మానవ కోరికలు, బ్రతుకుబంధాలు, బుద్ధి యొక్క మాయా కార్యకలాపాలు అనే నాలుగు దశలను చిత్రీకరించారు.

మాతృశ్రీ ఇచ్చే వాణి (సత్యవాక్యాలు) మనకు మార్గం చూపగలవు. కానీ మనం యాచకులుగా మారి, కోరికల వెల్లువలో మునిగితే, మన బ్రతుకు ఓ నాటకంలా అయిపోతుంది. ఈ నాటకంలో మన బుద్ధి మోహంలో పడిన దొంగలా పనిచేస్తుంది. అప్పుడు నిజమైన జ్ఞానం, శాంతి అందటం కష్టమే.

*****