శ్లోకాలు

మల్లాప్రగడ రామకృష్ణ ప్రాంజలిప్రభ

సుభాషితం - 901

న ప్రాప్నువంతి యతయో రుదితేన                                 

మోక్ష స్వర్గాయతిం న పరిహాస కథాఋణద్ధి !

తస్మాత్ప్రతీతమనసా హసితవ్యమేవ

వృత్తిం బుధేన ఖలు కౌరుకుచీం విహాయ ||  

(శ్యామిలక-గుప్తయుగం నాటి విశిష్ట కవి)

        

సన్యాసులు ఏడ్చి ఏడ్చి మోక్షాన్ని పొందరు; హాస్యోక్తులు స్వర్గసంపాదనను అడ్డుకోవు కూడా. అందువల్ల వివేకవంతులు బింకము-బిగుమానము వదిలిపెట్టి, తేటనైన మనస్సుతో నవ్వుతూ తేలికపడవలసిందే!

సుభాషితం:902

సర్వ: పదస్థస్య సుహృత్ బంధురాపది దుర్లభ:l

యే యాంత్యాపది బంధుత్వం సుహృదో బాంధవాశ్చతేll

భావం: మంచి హోదాలో ఉన్నంతవరకు అందరూ మిత్రులవుతారు. ఆపదలో ఒక్క బంధువైన దొరకడం దుర్లభం. ఎవరు కష్టకాలంలో బంధుభావాన్ని చూపిస్తారో వారే నిజమైన మిత్రులూ మరియు బంధువులు.

సుభాషితం: 903

నయస్య వినయో మూలం వినయ: శాస్త్ర నిశ్చయ:l

వినయో హీంద్రియ జయ:తద్యుక్త: శాస్త్ర ముచ్చతిll 

భావం: నీతికి వినయం మూలం. వినయమంటే శాస్త్రాల నిక్కచ్చియైన ఎరుక. వినయమంటే ఇంద్రియాల జయము కూడా. వినయము కలవాడు శాస్త్రాలను తెలుసుకొనగలడు.

సుభాషితం:904

దేశే దేశే కళత్రాణి దేశే దేశే చ బాంధవా:l

తం తుం దేశం న పశ్యామి యత్ర భ్రాత: సహోదర::

భావం: భార్యలు ఏ దేశంలోనైనాi దొరుకుతారు. బంధువులు కూడా అంతే. కానీ, ఏ దేశానికి వెళ్ళినా తోబుట్టువులు అనగా అన్నలు, తమ్ముళ్లు, అక్కలు, చెల్లెళ్ళు మాత్రం దొరకరు సుమా!

సుభాషితం: 905

ధర్మేణ హన్యతే వ్యాధి: హన్యంతే వై తథా గ్రహా:l

ధర్మేణ హన్యతే శత్రు: యతో ధర్మ స్తతో జయ:ll

భావం: ధర్మం వ్యాధిని నశింపజేస్తుంది. గ్రహాలను లొంగదీస్తుంది. శత్రువుని సంహరిస్తుంది. అంతేకాదు, ధర్మం ఉన్నచోట జయం ఉంటుంది.

సుభాషితం:906.

గాంధర్వం చ కవిత్వం చ శూరత్వం దానశీలతా l

అభ్యాసేన న లభ్యంతే చత్వారస్సహజా గుణా:ll

భావం: సంగీతం, కవిత్వం, శూరత్వం, దానగుణం.. ఈ నాలుగూ సహజ గుణములు. ఇవి పుట్టుకతో రావలసినవే గానీ నేర్చుకుందామంటే అలవడునవి కావు.

సుభాషితం:907

అనంత శాస్త్రం బహులాశ్చ విద్యా:l

స్వల్పచ్చ కాలో బహు విఘ్నతా చll

భావం: అపరిమిత శాస్త్రాలు, కళలు చదవడానికి, చూడడానికి ఉన్నా.. జీవిత సమయం పరిమితం. ఈ పరిమిత సమయంలో కూడా ఎన్నో ఇబ్బందులు.

సుభాషితం:908

బలవాన్యప్య శక్తోసౌ ధనవానపి నిర్ధన:l

శృతవానపి మూర్ఖశ్చయో ధర్మ విముఖో జన:ll

భావం: ఎవడు ధర్మమునకు విరుద్ధంగా ప్రవర్తించునో వాడు బలవంతుడైననూ బలహీనుడే. ధనవంతుడైననూ ధనహీనుడే. పండితుడైననూ మూర్ఖుడే.

సుభాషితం:909

గేయం గీతా నామ సహస్రం ధ్యేయం శ్రీపతి రూప మజస్రంl

నేయం సజ్జన సంగే చిత్తం దేయం దీన జనాయ చ విత్తంll 

భావం: భగవద్గీత, విష్ణు సహస్ర నామాలను గానం చేయాలి. ఎల్లప్పుడూ శ్రీ మహా విష్ణు రూపాన్ని ధ్యానం చేయాలి. సజ్జన సాంగత్యంలో మనసును నడపాలి. ఈ నాల్గు మార్గాల  ద్వారా పరమాత్మ సాక్షాత్కారమవుతుంది.

910..

క్వ విద్యా క్వ చ వావిద్యా క్వాహం క్వేదం మమ క్వ వా 

క్వ బంధః క్వ చ వా మోక్షః స్వరూపస్య క్వ రూపితా.

భావం : అద్వితీయ చిన్మాత్ర స్వరూపుడనైన నాకు రూపం కలిగి యుండుటమనేది ఎక్కడ? విద్యలు, శాస్త్రాలు ఎక్కడ? అవిద్య అనాత్మ ఎక్కడ? అహంకారం ఎక్కడ? ఈ ప్రపంచం ఎక్కడ? బంధం ఎక్కడ? మోక్షమెక్కడ?

క్షణేక్షణే జన్మనాశావహంవృత్తేర్మితౌ యతః ౹  

విజ్ఞానం క్షణికం తేన స్వప్రకాశం స్వతో మితేః ౹౹

 "నేను"అనే బోధ క్షణక్షణమునకు వచ్చుచు పోవుచుండును గనుక విజ్ఞానము క్షణికము. దానిన ప్రకాశింపజేయుటకు మరొక తత్త్వము అనవసరము.

విజ్ఞానమయకోశోఽ యం జీవ ఇత్యాగమా జగుః ౹ సర్వసంసార ఏతస్య జన్మనాశ సుఖాదికః ౹౹౹

ఈ విజ్ఞానమయ కోశమే జీవుడు.సకల ప్రపంచమును అదే గుర్తించును.జన్మమృత్యువులు సుఖదుఃఖములు దీనినే బాధించును.అని శ్రుతులు చెప్పుచున్నవి.

(తైత్తిరీయ  ఉప.2.4.5)

విజ్ఞానం క్షణికం నాత్మా విద్యుదభ్ర నిమేషవత్ ౹ అన్యస్యానుపలబ్ధత్వాచ్ఛూన్యం మాధ్యమికా జగుః ౹౹

మెరుపు తీగల వలె రెప్పపాటుల వలె ఈ విజ్ఞానము క్షణికము.దీని కంటె మరేమీ లభింపనందున ఆత్మ అనగా శూన్యమే అని మాధ్యమిక బౌద్ధులు వాదింతురు.

అసదేవేదమిత్యాదావిదమేవ శ్రుతం తతః ౹ 

జ్ఞాన జ్ఞేయాత్మాకం సర్వం జగద్ భ్రాంతి ప్రకల్పితమ్ ౹౹

  "అసద్వా ఇదమగ్ర ఆసీత్" అనే శ్రుతి వాక్యమును

 (తైత్తరీయ ఉప2.7.1) ఉదాహరించుచు బౌద్ధులు జ్ఞానము జ్ఞేయవిషయములగు ప్రపంచము అంతా భ్రాంతి కల్పితమందురు. బౌద్ధులు వేద ప్రామాణ్యమును అంగీకరింపరు కాని వారికి అనుకూలమైనపుడు శ్రుతి వాక్యములను ఉదాహర)