🕉️ *వైశాఖ పురాణం 20వ అధ్యాయము* 🕉️

*నారాయణం నమస్కృత్య నరం చైవనరోత్తమం |*

*దేవీం సరస్వతీం వ్యాసం తతోజయ ముదీరయేత్ ||*

🌻 *పాంచాలరాజు రాజ్య ప్రాప్తి* 🌻

💫🌹నారదమహర్షి అంబరీష మహారాజుతో వైశాఖమహాత్మ్యము నిట్లు వివరింపసాగెను. శ్రుతదేవుడు శ్రుతకీర్తిమహారాజా! వినుము. శ్రీహరికి మిక్కిలి యిష్టమైన వైశాఖమాస వ్రతమును దాని మహిమను వెల్లడించు మరియొక  కథను చెప్పుదును వినుము.

💫🌹పూర్వము పాంచాలదేశమున పురుయశుడను రాజు కలడు. అతడు పుణ్యశీలుడను మహారాజు పుత్రుడు. అతడు తండ్రి మరణించిన పిదప రాజయ్యెను. అతడు ధార్మికుడు మహావీరుడు తన శక్తియుక్తులచే విశాల భూమిని పరిపాలించెను. పూర్వజన్మ దోషముచేనతడు కొంతకాలమునకు సంపదను కోల్పోయెను. వాని యశ్వములు, గజములు మున్నగు బలము నశించెను. వాని రాజ్యమున కరవు యేర్పడెను. ఈ విధముగా వాని రాజ్యము, కోశము బలహీనములై గజము మ్రింగిన వెలగపండువలె సారవిహీనములయ్యెను.

💫🌹వాని బలహీనతనెరిగి వాని శత్రువులందరును కలసి దండెత్తి వచ్చిరి. యుద్దములో నోడిన రాజు భార్యయగు శిఖినితో గలసి పర్వతగుహలో దాగుకొని యేబదిమూడు సంవత్సరముల కాలము గడపెను. ఆ రాజు తనలో నిట్లు విచారించెను. "నేను ఉత్తమ వంశమున జన్మించితిని. మంచి పనులను చేసితిని. పెద్దలను గౌరవించితిని. జ్ఞానవంతుడను. దైవభక్తి, యింద్రియజయము కలవాడను. నావారును నావలెనే సద్గుణవంతులు. 

💫🌹నేనేమి పాపము చేసితినని నాకిట్టి కష్టములు కలిగినవి? నేనిట్లు అడవిలో నెంతకాలముండవలయునో కదా! అని విచారించి తన గురువులగు యాజుడు ఉపయాజకుడను గురువులను తలచుకొనెను. సర్వజ్ఞులగు వారిద్దరును రాజు స్మరింపగనే వానివద్దకు వచ్చిరి.

💫🌹రాజు వారిద్దరికి నమస్కరించి యధాశక్తిగను ఉపచారములను చేసెను. వారిని సుఖాసీనులగావించి దీనుడై వారి పాదములందుపడి నాకిట్టి స్థితియేల వచ్చెను? నాకు తరణోపాయమును చెప్పుడని వారిని ప్రార్థించెను. వారు రాజును లేవదీసి కూర్చుండబెట్టి రాజు చెప్పినమాటలను వినిరి. వాని మనోవిచారమును గ్రహించిరి. క్షణకాలము ధ్యానమగ్నులై యిట్లనిరి. 

💫🌹రాజా! నీ దుఃఖమునకు కారణమును వినుము. నీవు గత పదిజన్మలలో క్రౌర్యము కలిగిన కిరాతుడవు. నీయందు ధర్మప్రవృత్తి కొంచమైనను లేదు. సద్గుణము లేవియును లేవు. శ్రీహరికి నమస్కరింపలేదు. శ్రీహరిని కీర్తింపలేదు. శ్రీహరి కథలను వినలేదు. గత జన్మమున నీవు సహ్యపర్వతమున కిరాతుడవైయుంటివి. అందరిని బాధించుచు, బాటసారులను దోచుకొనుచు నింద్యమగు జీవితమును గడుపుచుంటివి. నీవు గౌడ దేశముననున్నవారికి భయంకరుడవై యుంటివి. ఇట్లు అయిదు సంవత్సరములు గడచినవి.

💫🌹బాలురను, మృగములను, పక్షులను, బాటసారులను వధించుటచే నీకు సంతానము లేదు. నీకీజన్మయందును సంతానము లేకపోవుటకును నీపూర్వకర్మయే కారణము. నీ భార్య తప్ప నీకెవరును అప్పుడును లేకుండిరి. అందరిని పీడించుట చేతను దానమన్నది లేకపోవుటచేతను నీవు దరిద్రుడవుగా నుంటివి. అప్పుడు అందరిని భయపెట్టుటచే నీకిప్పుడు యీ భయము కలిగెను. ఇతరులను నిర్దయగా పీడించుటచే నిప్పుడు నీ రాజ్యము శత్రువులయధీనమైనది. ఇన్ని పాపములను చేసిన నీవు రాజకులమున పుట్టుటకు కారణమును వినుము.

💫🌹నీవు గౌడదేశమున అడవిలో కిరాతుడవై గత జన్మలోనుండగా ధనవంతులగు యిద్దరు వైశ్యులు కర్షణుడనుముని నీవున్న యడవిలో ప్రయాణించుచుండిరి. నీవు వారిని అడ్డగించి బాణమును ప్రయోగించి ఒక వైశ్యుని చంపితివి. రెండవ వైశ్యుని చంపబోతివి. అతడును భయపడి ధనమును పొదరింటదాచి ప్రాణరక్షణకై పారిపోయెను. కర్షణుడను మునియు నీకు భయపడి ఆ యడవిలో పరిగెత్తుచు, యెండకు, దప్పికకు అలసి మూర్ఛిల్లెను. నీవును కర్ష్ణణుని సమీపించి వాని మొగముపై నీటిని జల్లి ఆకులతో విసరి వానికి సేవచేసి వానిని సేదతీర్చితివి. 

💫🌹అతడు తేరుకున్న తరువాత నీవు మునీ! నీకు నా వలన భయములేదు. నీవు నిర్ధనుడవు. నిన్ను చంపిననేమి వచ్చును. కాని పారిపోయిన వైశ్యుడు ధనమునెక్కడ దాచెనో చెప్పుము. నిన్ను విడిచెదను చెప్పనిచో నిన్నును చంపెదను అని వానిని బెదిరించితివి. ఆ మునియు భయపడి ప్రాణ రక్షణకై వైశ్యుడు ధనమును దాచిన పొదరింటిని చూపెను.

💫🌹అప్పుడు నీవు  ఆ మునికి అడవి నుండి బయటకు పోవు మార్గమును చెప్పితిని దగ్గరలోనున్న నిర్మల జలము కల తటాకమును చూపి నీటిని త్రాగి మరింత సేద తీసిపొమ్ము. రాజభటులు నాకై రావచ్చును కావున నేను నీవెంబడి వచ్చి మార్గమును చూపజాలనని చెప్పితివి. ఈ ఆకులతో విసురుకొనుము. చల్లనిగాలి వీచునని వానికి మోదుగ ఆకులనిచ్చి పంపి నీవు అడవిలో దాగుకొంటివి. 

💫🌹నీవు పాపాత్ముడవైనను వైశ్యుని ధనమెచటనున్నదో తెలిసికొనుటకై ఆ మునికి సేవలు చేయుటవలన వానిని అడవి నుండి పోవు మార్గమును జలాశయమార్గమును చెప్పుట వలన ఆ కాలము వైశాఖమాసమగుటచే నీవు తెలియకచేసినను స్వార్థముతో చేసినను మునికి చేసిన సేవ ఫలించినది. ఆ పుణ్యము వలన నీవిప్పుడు రాజ వంశమున జన్మించితివి.

💫🌹నీవు నీ రాజ్యమును పూర్వపు సంపదలను వైభవములను కావలెనని యనుకున్నచో వైశాఖ వ్రతమును చేయుము. ఇది వైశాఖమాసము. నీవు వైశాఖశుద్ద తదియ యందు ఒకసారి యీనిన ఆవును దూడతో బాటు దానమిచ్చినచో నీ కష్టములు తీరును. గొడుగునిచ్చిన నీకు రాజ్యము చేకూరును. ప్రాతః కాల స్నానము చేసి అన్ని ప్రాణులకు అందరికి సుఖమును కలిగింపుము. నీవు భక్తిశ్రద్దలతో వైశాఖ వ్రతము నాచరించి శ్రీహరిని అర్చించి శ్రీహరి కథలను విని యధాశక్తి దానములను చేయుము. లోకములన్నియు నీకు వశములగును. 

💫🌹నీకు శ్రీహరియు సాక్షాత్కరించును అని వారిద్దరును రాజునకు వైశాఖ వ్రత విధానమును చెప్పి తమ నివాసములకు మరలి పోయిరి.

💫🌹రాజ పురోహితులు చెప్పినట్లుగా వైశాఖ వ్రతమును భక్తిశ్రద్దలతో నాచరించెను. యధాశక్తిగ దానములను చేసెను. వైశాఖవ్రత ప్రభావమున ఆ రాజు బంధువులందరును మరల వాని వద్దకు వచ్చిరి. వారందరితో కలసి ఆ రాజు తన పట్టణమైన పాంచాలపురమునకు పోయెను. శ్రీహరి దయవలన వాని శత్రువులు పరాజితులై నగరమును విడిచిపోయిరి. రాజు అనాయాసముగ తన రాజ్యమును తిరిగి పొందెను. 

💫🌹పోగొట్టుకొని సంపదలకంటె అధికముగ సర్వసంపదలను పొందెను. వైశాఖవ్రత మహిమ వలన సర్వమును సంపన్నమై వాని రాజ్యము సుఖశాంతులతో ఆనందపూర్ణముగ నుండెను. వానికి ధృష్టకీర్తి, ధృష్టకేతువు, ధృష్టద్యుమ్నుడు, విజయుడు, చిత్రకేతువు అను అయిదుగురు పుత్రులు కుమార స్వామియంతటి సమర్థులు కలిగిరి. ప్రజలందరును వైశాఖమాస వ్రత మహిమ వలన రాజానురక్తులై యుండిరి.

💫🌹రాజును రాజ్యవైభవము సంతానము కలిగినను భక్తి శ్రద్దలతో వైశాఖవ్రతము నాచరించి యధాశక్తి దానధర్మములను చేయుచుండెను. ఆ రాజునకు గల నిశ్చలభక్తికి సంతసించిన శ్రీహరి వానికి వైశాఖశుద్ద తృతీయ అక్షయతృతీయనాడు ఆ రాజునకు ప్రత్యక్షమయ్యెను. చతుర్బాహువులయందు శంఖచక్రగదా ఖడ్గములను ధరించి పీతాంబర ధారియై వనమాలావిభూషితుడై లక్ష్మీదేవితో గరుడాదిపరివారముతో ప్రత్యక్షమైన పరమాత్మయగు అచ్యుతుని జూచి ఆ రాజు శ్రీహరిని చూడలేక కనులు మూసికొని భక్తితో శ్రీహరిని ధ్యానించెను. 

💫🌹కనులు తెరచి ఆనందపరవశుడై గగుర్పొడిచిన శరీరముతో గద్గదస్వరముతో శ్రీహరిని జూచుచు ప్రభుభక్తితో ఆనందపరవశుడై శ్రీహరినిట్లు స్తుతించెను.

💫🌹అని శ్రుతదేవుడు శ్రుతకీర్తికి చెప్పెనని నారదమహర్షి అంబరీషునితో పలికెను.

*వైశాఖ పురాణం ఇరవైవ అధ్యాయము సంపూర్ణము*

 🙏🙏 *సర్వే జనా సుఖినోభవంతు* 🙏🙏

🌹#తెలుసుకోవలసినవి…తప్పకుండ చదువుతారు అని ఆశిస్తున్నాను #జై #శ్రీ #రామ్ #జై #హనుమాన్

1

ఏకదంతుడు – వినాయకుడు

ఏక పత్నీవ్రతుడు – శ్రీ రాముడు

ఏకాహము – 24 గంటలు పాటు చేసే భజన కార్యక్రమం

ఏకోనారాయణ – నారాయణుడు ఒక్కడే

ఏకాశం – జగతికి ఆకాశం ఒక్కటే.

2

ద్వివిధ అక్షరములు – అచ్చులు (అ నుండి అః వరకు), హల్లులు (క నుండి ఱ వరకు)

ద్వివిధకాంతిరూపులు : 1.సూర్యుడు. 2. చంద్రుడు

ద్వికటుకములు : 1.పిప్పళ్ళు, 2.మిరియాలు

ద్విజన్మలు :1.పుట్టుక, 2.ఉపనయన సంస్కారము

ద్వినేత్రములు : వామనేత్రము మరియు దక్షిణనేత్రము.

ద్విముఖపక్షులు : 1.గండబేరుండము, 2. దుందుభము

ద్వియోగములు : 1.జ్ఞానయోగము, 2.కర్మయోగము

ద్వివైనతేయులు : 1.అరుణుడు. 2. వైనతేయుడు

ద్వివిధాయుధములు : 1.అశ్త్రములు 2. శస్త్రములు

ద్వివిధాయానములు : 1.ఉత్తరాయణము. 2. దక్షిణాయనము.

ద్వివిధ హృదయములు : 1.దయార్థ్ర హృద్యము. 2. పాషాణ హృదయము.

ద్వివిధ సహజన్ములు : 1.సోదరి 2. సోదరుడు

ద్వివిధ సంగీత రీతులు : 1 మార్గము. 2. దేశి.

ద్వివిధ శైవాచారములు :1.పండితాచారము, 2. బసవాచారము

ద్వివిధదినభాగములు : 1.పగలు. 2. రాత్రి

ద్వివిధ దానములు : 1.స్వదానము (తానుగా ఇచ్చుట). 2. ప్రేరణ దానము (ఇతరుల ప్రేరణతో ఇచ్చుట)

ద్వివిధ దర్శనములు : 1.అస్తికములు,. 2. నాస్తికములు

ద్వివిధ జ్ఞానములు : 1. వృత్తిజ్ఞానము, 2. స్వరూప జ్ఞానము

ద్వివిధ జాతులు : 1. స్త్రీజాతి. 2. పురుష జాతి.

ద్వివిధ కార్యములు : 1. దేవకార్యములు (వ్రతములు, పూజలు, మొదలగునవి). 2. మానుష కార్యములు (వివాహం, సీమంతం. మొదలగునవి)

ద్వివిధ కాండములు : 1.జ్ఞానకాండము, 2.కర్మ కాండము

ద్వివిధ కళలు : అవి. 1. లలిత కళలు. (నృత్య, సంగీత, చిత్రలేఖనము మొదలగునవి.) 2. ఫలిత కళలు (కుమ్మరి, మేదరి

సాలె మొదలగునవి)

ద్వివిధ కర్మలు : 1.నిత్య కర్మలు. 2. నైమిత్తి కర్మలు

ద్వివిధ ఆత్మలు : 1.జీవాత్మ,2. పరమాత్మ

ద్విలోకములు : రెండు లోకములు: ఇహలోకము మరియు పరలోకము

ద్విగుణములు : రెండు గుణాలు: మంచి (హంస, లాభం) మరియు చెడు (హింస, నష్టం).

3

త్రి మూర్తులు – బ్రహ్మ, విష్ణు, మహేశ్వరులు (హరి, హర, బ్రహ్మ)

త్రి గుణములు – సత్వ, రజో, తమో

త్రివిధ గుణములు – దేవ, మనుష్య, రాక్షస

త్రి భువనాలు – భూలోకము, భువర్లోకము, సువర్లోకము

త్రి కరణములు – మనస్సు, వాక్కు, శరీరం (పని)

త్రి గంధములు – ఏలకులు, జాపత్రి, దాల్చిన చెక్క

త్రికాలములు – వేసవి, వర్ష, శీతల

త్రివిధ కాలములు – భూత, భవిష్యత్, వర్తమాన

త్రి లోకాలు – ముల్లోకాలు – స్వర్గ (దేవ), మర్త్య (మానవ), పాతాళ

త్రి మతములు – ద్వైతము, అద్వైతము, విశిష్టాద్వైతము

త్రివిధ మార్గములు – జ్ఞాన, కర్మ, ఉపాసన

త్రివిధ ఋషులు – బ్రహ్మర్షి, దేవర్షి, రాజర్షి

త్రిఫల – ఉసిరి, కరక్కాయ, తానికాయ (జాజికాయ)

త్రిదోషములు – వాత, పిత్త, కఫ

త్రి సంధ్యలు -ప్రాతః, మాధ్యాహ్నిక, సాయం సంధ్యలు

త్రివర్ణములు :1.బ్రాహ్మణులు, 2. క్షత్రియులు, 3.వైశ్యులు (అగ్రకులాలు)

త్రిలింగములు :1.తారకలింగము (ఆకాశమున)2.మహాలింగము (భూలోకమున)3.హటకేశ్వరలింగము (పాతాళలోకమున)

                     1.శ్రీశైలము, 2. ద్రాక్షారామము, 3.కాళేశ్వరము

త్రిమదములు : 1.విద్యామదము, 2.ధనమదము, 3.కులమదము

త్రిపురుషులు : 1.పితృ, 2. పితామహ, 3. ప్రపితామహ

త్రిపత్రికములు : 1.తులసి, 2.మారేడు,3.కుందము

త్రినేత్రములు : 1.సూర్యుడు, 2.చంద్రుడు, 3. అగ్ని (ఈశ్వరునివి)

త్రినాడులు : 1.ఇడ, 2. పింగళ, 3. సుషుమ్న

త్రిజ్యేష్టములు : (వివాహమునకు)1, గ్బొలిచూలి వరుడు. 2. తొలి కన్యక, 3. జ్యేష్ట మాసము.

త్రికవులు : 1.నన్నయ, 2. తిక్కన, 3. ఎఱ్ఱాప్రగడ= కవిత్రయము

త్రికంటకములు : 1.శొంఠి, 2. తిప్పతీగ, 3.దూలగొండి

త్రికంటక ద్రవ్యములు : 1. వాకుడు. 2. దూలగొండి. 3. పల్లేరు.

త్రివిధ కాంక్షలు : 1. కాంత, 2 .కనక, 3.కీర్తి

త్రికరణములు : 1.మనస్సు, 2.వాక్కు, 3.పని

త్రిలోకములు : 1.స్వర్గలోకము, 2.మర్త్యలోకము, 3.నరకలోకము

త్రివేణీసంగమ నదులు : యమున, గంగా, సరస్వతి నదులు

త్రివిధాగ్నులు :1.కామాగ్న. (కోరిక) 2.క్రోదాగ్ని, (కోపము) 3.క్షుద్రాగ్ని (ఆకలి)

త్రివిధాక్షీణులు :1. కంచి కామాక్షి. 2. మధుర మీనాక్షి. 3. కాశీ విశాలాక్షి

త్రివిధ సుగంధ ద్రవ్యములు :1.చందనము. 2. కురువేరు. 3.నాగకేసరి.

త్రివిధ సుందర పురములు : 1.బ్రహ్మపురము 2.విష్ణుపురము. 3. శివపురము

త్రివిధ శాంతములు : (శాంతత్రయము) 1. సత్యము. 2. శాంతము. 3. మౌనము.

త్రివిధ శరీరాంగములు : 1.దేహము. 2. ఇంద్రియాలు. 3. ప్రాణము

త్రివిధ వేదకాండలు :1.ఉపాసనాకాండ, 2.కర్మకాండ, 3.జ్జానకాండ.

త్రివిధ వృద్ధులు : 1.జ్ఞావృద్ధులు. 2. తపోవృద్ధులు. 3. వయోవృద్ధులు.

త్రివిధ మార్గములు : మూడు మార్గాలు: 1జ్ఞానమార్గము, 2. కర్మమార్గము, 3. ఉపాసనా మార్గము

త్రివిధ మండలములు : సూర్య మండలము, చంద్రమండలము, అగ్ని మండలము

త్రివిధ గుణదేవతలు : 1.సాత్వికము.. వసువు. 2. రాజసము. రుద్రుడు. 3. తామసము. ఆదిత్యుడు.

త్రివిధ కళలు : (అభినయ) 1. గానము, 2. వాద్యము 3. నర్తనము

త్రివిధ కల్పములు : 1.బ్రహ్మ కల్పము. 2. వరాహ కల్పము. 3. పద్మ కల్పము

త్రివిధ శబ్దశక్తులు : 1.అభిధ 2.లక్షణ 3.వ్యంజన

త్రివిధ ఋషులు : త్రివిధ ఋషులు – బ్రహ్మర్షి, దేవర్షి, రాజర్షి

త్రిశక్తి దేవతలు : 1.లక్ష్మీ 2. పార్వతి. 3. సరస్వతి.

త్రిపిటకములు : (భౌద్ధ మత సంబంధమైనవి) అవి. 1.సుత్త పిటకము, 2. వినయ పిటకము, 3. అభిధమ్మ పిటకము (బౌద్దం)

త్రిక్షారములు : మూడువిధాలైన క్షారములు 1,సజ్జాక్షారము, 2. యవాక్షారము, 3. వెలిగారము

ధనగతి త్రయము : 1.దానము. 2. భోగము. 3.నాశము.

సంపాదించిన ధనాన్ని ఉపయోగించాలి అనగా అనుబవించాలి.

లేదా దానం చేయాలి. ఈ రెండు చేయకుంటే అది నాశనమౌతుందని దీని అర్థము.

శక్తిత్రయము : 1.ప్రభుశక్తి, 2. ఉత్సాహశక్తి, 3. మంత్రశక్తి

తాపత్రయములు : మూడువిధాలైన తాపములు (అవి. ఆధ్యాత్మికము, 2.ఆధిభౌతికము, 3.ఆధిదైవికము)

అంబాత్రయము : 1.మూకాంబిక, 2. జ్ఞానాంబ, 3.బ్రమరాంబ.

పాకత్రయము : మూడువిధములైన కావ్య శైలి పాకములు. అవి. 1.ద్రాక్షాపాకము. 2. కదలీ పాకము. 3. నారికేళ పాకము

కావ్యరీతిత్రయము : 1.వైదర్భి. 2. గౌడి. 3. పాంచాలి.

నాయికాత్రయము : 1.స్వీయ, 2.పరకీయ, 3.సామాన్య

త్రివిధ నాయికలు : 1.ముగ్ద: ఉదయించుచున్న యౌవనము లజ్జ గల స్త్రీ. 2. మద్య, సగము లజ్జ వీడిన స్త్రీ., 3. ప్రౌడ. సిగ్గు విడిచిన సంపూర్ణస్త్రీ.

త్రిమతములు : 1. ద్వైతము, 2. అద్వైతము, 3.విశిష్టాద్వైతము

క్రియాత్రయము : 1.మణి, 2.మంత్రము, 3. ఔషదము

అవస్థాత్రయము : 1.జాగ్రదవస్థ, 2.స్వప్నావస్థ, 3.సుషుస్త్వవస్థ

4.

చతుర్ధామములు : రామేశ్వర ధామం,బదరీనాథ్ ధామం, ద్వారక ధామం, జగన్నాథ్ ధామం

చతుర్వేదములు – ఋగ్వేదము, యజుర్వేదము, సామ వేదము, అథర్వణ వేదము

చతుర్విధ ఆశ్రమాలు – బ్రహ్మచర్యం, గార్హస్థ్యము, వానప్రస్థము, సన్యాసము

నాలుగు దిక్కులు – తూర్పు, పడమర, ఉత్తరము, దక్షిణము

నాలుగు మూలలు – ఆగ్నేయము, ఈశాన్యము, నైరృతి, వాయువ్యం

చతుర్విధ బలములు – బాహు, మనో, ధన, బంధు

చతుర్విధ పాశములు – ఆశా, మోహ, మాయా, కర్మ

చతుర్విధ కర్మలు – ధ్యానము, శౌచము, భిక్ష, ఏకాంతము

చతుర్విధ దానములు – కన్యాదానము, గోదానము, భూదానము, విద్యాదానము

చతుర్విధోపాయములు – సామము, దానము, భేదము, దండము

చతుర్విధ ఫలములు/పురుషార్థాలు – ధర్మ, అర్ధ, కామ, మోక్ష

చతుర్విధ స్త్రీ జాతులు : 1.పద్మినీ జాతి. 2. హస్తినీ జాతి. 3. శంఖిని జాతి. 4. చిత్తినీ జాతి.

చతుర్విధ స్త్రీ గుణములు : 1. సందేహము, 2. భయము, 3. తెలియనితనము, 4. లజ్జ.

చతుర్విధ స్వభావములు : 1.బ్రాహ్మణ స్వభావము, 2. క్షత్రియ స్వభావము, 3. వైశ్యస్వభావము, 4. శూద్ర స్వభావము.

చతుర్విధ సంభవములు : 1.యజ్ఞము వలన వర్షం 2. వర్షమువలన అన్నము. 3. అన్నము వలన కర్మము, 4. కర్మము వలన మోక్షము.

చతుర్విధ లింగములు : 1.ఇష్టలింగము, 2. ప్రాణలింగము, 3. భావలింగము, 4. ఆత్మలింగము.

చతుర్విధయుగాంతములు : 1.కృతయుగము. .. శ్రావణ బహుళ అష్టమి. 2. త్రేతాయుగము,,,, కార్తీక బహుళ దశమి, 3. ద్వాపరయుగము…. మాధ బహుళ చతుర్థ, 4. కలియుగము…. మాఘ బహుళ నవమి.

చతుర్విధ బ్రహ్మ (మానస)పుత్రులు : 1.సనకుడు. 2. సనందుడు. 3. సనత్కుమారుడు. 4. సనత్సుజాతుడు.

చతుర్విధ బ్రహ్మచార్యులు : 1.గాయత్రీ బ్రహ్మచారి. 2. బ్రాహ్మణ బ్రహ్మచారి. 3. ప్రజాపత్య బ్రహ్మచారి. 4. బృహద్భహ్మచారి.

చతుర్విధ దుర్గములు : 1.గిరిదుర్గము. (పర్వతము) 2. వనదుర్గము. (వనము) 3. స్థలదుర్గము. (ప్రాకారము). 4. జలదుర్గము (సముద్రము)

చతుర్విధ జ్ఞాతులు : .సపిండులు, 2. సోదరులు, 3. సగోత్రులు, 4. సనాభులు

చతుర్విధ గణితములు : 1. సంకలితము., 2. ఉత్కలితము, 3. గుణహారము, 4. బాగహారము

చతుర్విధ కష్టములు : 1. శరీరిక కష్టము, 2. మానసిక కష్టము, 3. సామాజిక కష్టము, 4. అధ్యాత్మిక కష్టము

చతుర్విధ అలంకారములు : (స్త్రీలకు) కేశాలంకారము. 2.శరీరాలంకారము. 3. భూషణాలంకారము. 4. లేపనాలంకారము.

చతుర్విధ అగ్నులు : 1. బడబాగ్ని. 2. జఠారాగ్ని. 3. గృహాగ్ని. 4. దావగ్ని.

చతుర్విధ అంతఃకరణములు : 1. మనస్సు. 2. బుద్ధి. 3. చిత్తము. .4. అహంకారము.

చతుర్వర్ణదేవతలు : 1.బ్రాహ్మణులకు – శివుడు, 2. క్షత్రియులకు – విష్ణువు, 3.వైశ్యులకు.. లక్ష్మి, 4. శూద్రులకు .. గణపతి.

చతుర్లవణములు : 1.సైంధవము లవణము. 2. సావర్చము. 3. బిడాలవణము, 4. సముద్ర లవణము.

చతుర్దిశమూలలు : 1.ఆగ్నేయ మూల, 2. వాయువ్వ మూల, 3. ఈశాన్యమూల. 4. నైరుతి మూల.

కావ్యవృత్తి చతుష్టయము : 1.కైశికి. 2. అరభటి. 3. సాత్వితి. 4. భారతి.

స్త్రీజాతి చతుష్టయములు : 1. పద్మిని. 2. హస్తిని. 3. చిత్తిని. 4.శంఖిని

పురుషజాతి చతుష్టయము : 1. భద్రుడు, 2. దత్తుడు, 3. కూచిమారుడు. 4. పాంచాలుడు.

చతుర్విధ రధకులు : 1.మహారథుడు. 2. అతిరధుడు. 3. సమరథుడు. 4. అర్థరధుడు.

చతుర్విధ వ్యూహములు : 1.వాసుదేవ, 2. ప్రద్యుమ్న. 3. అనిరుద్ధ, 4. సంకర్షణములు

చతుర్విధ ప్రమాణములు : 1.ప్రత్యక్ష ప్రమాణము., 2. అనుమాన ప్రమాణము, 3. ఉపమాన ప్రమాణము, 4. శబ్దప్రమాణము

చతుర్విధ అభినయములు : 1.ఆంగికాభినయం 2. వాచికాభినయం 3. ఆహార్యాభినయం 4. సాత్త్వికాభినయం

చతుర్విధ కవిత్వములు : 1.చిత్ర కవిత్వము, 2. ఆశుకవిత్వము, 3. బంధ కవిత్వము, 4. గద్యకవిత్వము.

చతుర్విధ శృంగార నాయకులు :

1.అనుకూలుడు. ఒకే నాయిక యందు అనురాగము గలవాడు. 2. దక్షిణుడు. అనగా… అనేక నాయికలను సమానముగా ప్రేమించు వాడు. 3. ధృష్టుడు. అనగా నాయిక పట్ల అపచారం చేసి కూడా చెడుగా ప్రవర్తించేవాడు. 4. శఠుడు. అనగా ఇతరులకు తెలియకుండా నాయికకు మాత్రమే తెలియు నట్లు అప్రియము ఆచరించు వాడు.

చతుర్విధ కావ్య నాయకులు : 1.ధీరోదాతతుడు: ధైర్యం వంటి ఉదాత్త గుణములు గల వాడు. 2. ధీరోద్దతుడు. గర్వము అసూయ, క్రోధము వంటి గుణములు గలవాడు. 3. ధీరశాంతుడు. అనగా ప్రసన్నాత్ముడు. ధీరుడు. 4. ధీరలలితుడు: అనగా నిశ్చింతుడు. కళలలో ఆసక్తి గలవాడు నిరంతరము సుఖజీవనాభిలాషి.

చతుర్విధపురుషార్థములు : 1.బ్రహ్మచర్యము, 2.గార్హ్యస్థము, 3.వానప్రస్థము, 4.సన్యాసము

చాతుర్మాసములు : 1. ఆషాఢము. 2. శ్రావణము. 3. బాధ్రపదము. 4. ఆశ్వయుజము.

చతుర్విధ ఆయుదములు : శ్రీమహావిష్ణువి: 1.శంఖము. 2.గద, 3. చక్రము. 4. పద్మము

చతుర్విధ సభలు : 1.బ్రహ్మసభ. 2. ఇంద్ర సభ. 3. రుద్ర సభ. 4. విష్ణుసభ.

5.

పంచ లోహాలు – వెండి,ఇనుము, బంగారము,సీసము, రాగి

పంచ జ్ఞానేంద్రియాలు – శ్రోత్రం (చెవులు), త్వక్కు (చర్మం), చక్షు (కళ్లు), జిహ్వ (నాలుక), ఘ్రాణం (ముక్కు)

పంచ కర్మేంద్రియాలు – వాక్కు, పాణి, పాద, భగము, ఉపస్థ

పంచ విషయాలు – శబ్ద, స్పర్శ, రూప, రస, గంధములు

పంచ ప్రాణాలు – ప్రాణము, అపానము, వ్యానము, ఉదానము, సమానము

పంచ పాండవులు – ధర్మరాజు, భీముడు, అర్జునుడు, నకులుడు, సహదేవుడు

పంచ భూతాలు – భూమి, ఆకాశము, వాయువు,జలము, అగ్ని

పంచ లింగాలు – పృథ్విలింగం, ఆకాశలింగం, జలలింగం, తేజోలింగం, వాయులింగం

పంచమహాపాతకములు : 1.స్త్రీ హత్య. 2. శిశుహత్య, 3. గోహత్య. 4. బ్రహ్మహత్య. 5. గురుహత్య

పంచమత గ్రంధములు : 1.భగవద్గీత, 2. ధర్మపదము, 3. బైబులు, 4. ఖురానీషరీఫ్, 5. దివ్వగ్రంధము.

పంచభక్తులు : 1.పితృభక్తి, 2. రాజభక్తి, 3. గురుభక్తి, 4. దేశభక్తి, 5. దైవభక్తి.

పంచ పర్వముల కర్మలు : 1.కృష్ణాష్టమి. స్నానము. 2. కృష్ణ చతుర్ధశి. దానము. 3. అమావాస్య. తర్పణము. 4. పౌర్ణము. దేవతారాధన. 5. సంక్రాంతి. దేవోత్సవములు (పితృ కార్యములు.)

పంచ పత్రములు : 1.తులసి. 2. బిల్వము. 3.శమీపత్రము. 4. మాచీ పత్రము. 5. రుద్రజడ

పంచ పతివ్రతలు : 1.సీత. 2. సావిత్రి. 3. అనసూయ 4. ద్రౌపతి. 5. దమయంతి.

పంచనియమములు : 1.శౌచము, 2. సంతోషము, 3. తపస్సు, 4. స్వాధ్యాయము, 5. ఈశ్వరప్రణిధానము.

పంచధాతువులు :1.బంగారము, 2. వెండి, 3. రాగి, 4. కంచు, 5. ఇనుము

పంచ ధర్మములు : 1.జాతి ధర్మము. 2. ఆశ్రమ ధర్మము. 3. మత ధర్మము. 4. దేశ ధర్మము. 5. గుణ ధర్మము.

పంచదేవతలు : 1.మహాదేవతలు, 2. కర్మదేవతలు, 3. ఆజానజ దేవతలు, 4. పితృదేవతలు. 5. గందర్వలు.

పంచ జయతిధులు : 1.శుద్ధ ఏకాదశి. 2. ద్వాదశి. 3. త్రయోదశి. 4. చతుర్ధశి. 5. పౌర్ణము.

పంచగవ్యములు : 1.గోమూత్రము, (ఆవు పంచితము), 2. గోమయము (ఆవు పేడ) 3, గీక్షీరము (ఆవు పాలు) 4. గోదధి (ఆవు పెరుగు) 5. గోఘృతము (ఆవు నెయ్యి)

పంచక్షీర వృక్షములు : 1.మఱ్ఱి. 2. రావి. 3. జువ్వి. 4. మేడి. 5. గంగరావి.

పంచకావ్యములు : (తెలుగులో) 1. శృంగార నైషధము, 2. మనుచరిత్ర, 3. పారిజాతాపహరణము., 4 వసుచరిత్ర, 5. విజయవిలాసము.

సంస్కృతంలో: 1. రఘువంశము, 2.కుమార సంభవము, 3. శిశుపాలవధ 4.మేఘసందేశము, 5.కిరాతార్జునీయము

పంచ కషాయ వృక్ష ద్రవ్యములు : 1.జువ్వి. 2. రావి. 3. మోడి. 4. దిరిసెన., 5. మర్రి పట్ట.

పంచకళ్యాణి : (గుఱ్ఱమునకు వుండవలసినవి) 1. నాలుగు కాళ్ళు. 2. ముఖముపై తెల్లటి చుక్క. 3. తెల్లటి కుచ్చు తోక. 4. తెలుపురంగు వీపు. 5. తెలుపు రంగు మెడజూలు.

పంచకల్పములు : 1.మందారము. 2. పారిజాతము. 3. సంతానము. 4. హరిచందనము. 5. కల్పవృక్షము.

పంచ కర్మ సాక్షులు : 1.సూర్యుడు. 2. చంద్రుడు. 3. యముడు. 4. కాలము. 5. పంచ భూతములు

పంచకర్తల దేవేరులు : 1. బ్రంహపత్ని, సరస్వతి, 2. విష్ణుపత్ని… లక్ష్మి, 3. రుద్రపత్ని…. పార్వతి, 4. ఈశ్వరుని పత్ని…. ఉన్మని, 5. సదాశివపత్ని…. మనోన్మని.

పంచ ఋషులు : సానగ బ్రహ్మఋషి, సనాతన బ్రహ్మఋషి, అహభువన బ్రహ్మఋషి, ప్రత్నస బ్రహ్మఋషి, సుపర్ణస బ్రహ్మఋషి

పంచామృతములు : 1. నీరు. 2. పాలు 3. పెరుగు.4. నెయ్యి. 5. తేనె

మాతృపంచకములు :1.పెంచిన తల్లి, 2. గురువు భార్య, 3. భార్యను గన్న తల్లి, 4. తనను గన్న తల్లి, 5. అన్న భార్య.

పంచగంగలు : 1. గంగానది. 2. కృష్ణానది. 3. గోదావరి నది. 4. తుంగభద్ర నది. 5. కావేరి నది.

పంచమహాపాపములు : 1. బంగారము దొంగిలించుట. 2. సురాపానము. 3. బ్రహ్మహత్య. 4. గురుపత్నీగమనము, 5. మహాపాతకుల సహవాసము

పంచాంగములు : జ్యోతిషం ప్రకారం అందులోని ఐదు అంగములు. అవి………. 1.తిథి, 2. వారము, 3. నక్షత్రము, 4.యోగము, 5. కరణము.

పంచసూతకములు : 1. జన్మ సూకకము. 2. మృత సూతకము. 3. రజఃసూతకము. 4. అంటు (రోగ)సూతకము. 5. శవదర్శన సూతకము.

పంచసూక్తములు : (మతాంతరము) 1. పురుష సూక్తము. 2. దేవీ సూక్తము. 3. సూర్య సూక్తము. 4. వర్జన్యసూక్తము. 5. శ్రీసూక్తము;

పంచశుద్ధులు : 1.మనశ్శుద్ధి 2. కర్మశుద్ధి, 3. బాండశుద్ధి, 4. దేహశుద్ధి, 5. వాక్ శుద్ధి

పంచవిధ శకములు : 1. క్రీస్తు శకము. 2. విక్రమార్క శకము. 3. శాలివాహన శకము. 4. హిజరీ శకము. 5. ఫసలీ శకము.

పంచవిధ ధన వారసులు : 1. తాను. 2. తండ్రి. 3. తాత. 4. కొడుకు, 5. కొడుకు కొడుకు

పంచవిధ దేవతా పీఠములు : 1.పద్మ పీఠము. 2. శేషపీఠము. 3.కుముద పీఠము. 4. సోమ పీఠము. 5. భద్ర పీఠము.

పంచవాయువులు : 1.ప్రాణము. 2. అపానము. 3. వ్యానము. 4. ఉదానము. 5. సానవాయువు.

పంచ దోషములు : (అ.) 1. వ్యభిచారము, 2. విరోధము, 3. సత్ప్రతిపక్షము, 4. అసిద్ధి, 5. బాధ. [ఇవి హేతుదోషములు. చూ.

పంచహేత్వాభాసములు] (ఆ.) 1. కామము, 2. క్రోధము, 3. భయము, 4. నిద్ర, 5. శ్వాసము. (ఇ.) 1. మిథ్యాజ్ఞానము, 2. అధర్మము, 3. శక్తిహేతువు, 4. ద్యుతి, 5. పశుత్వము.

6.

షడ్రుచులు – మధురం (తీపి), ఆమ్లం (పులుపు), లవణం (ఉప్పు), కటు ( కారం), తిక్తం (చేదు), కషాయం (వగరు)

షట్చక్రవర్తులు – హరిశ్చంద్రుడు, నలుడు, పురుకుత్సుడు, పురూరవుడు, సగరుడు, కార్తవీర్యుడు

షడ్విధ పరమార్థ శత్రువులు : 1.కామము. 2. క్రోదము, 3.లోబము. 4. మోహము. 5. మదము. 6. మాత్సర్యము

షడ్విధ నరకములు : 1. తపనము. 2. అవీచి. 3. మహాకావరము. 4. కావరము. 5. సంఘాతము. 6. కాలసూత్రము.

షడ్విధ గుణములు : (రాజనీతి యందు) 1. సంధి. 2. విగ్రహము, 3. యానము. 4. సంస్థాపనము. 5. ఆసనము. 6. ద్వైధీభావము

షడ్విధ కలియుగ శకములు : 1.యుధిస్టరశకము. 2. విక్రమ శకము. 3. శాలివాహన శకము. 4. విజయనందన శకము. 5. నాగార్జున శకము. 6. కల్కి శకము.

షద్రసములు : 1.కషాయము. (వగరు.) 2. మధురము (తీపి) 3. లవణము (ఉప్పు) 4. కటువు (కారము) 5. తిక్తము (చేదు) 6. ఆమ్లము (పులుపు)

షదృతువులు : 1.వసంతఋతువు, 2. గీష్మఋతువు. 3. వర్షఋతువు. 4. శరదృతువు. 5. హేమంతఋతువు. 6. శశిఋతువు.

షట్చక్రాధి దిశదేవతలు : 1.మూలాధారము. గణపతి. 2. స్వాధిష్టానము. బ్రహ్మ. 3. మణిపూరకము. విష్ణువు. 4. అనాహతము . రుద్రుడు. 5. విశుద్ధము. ఈశ్వరుడు. 6. ఆజ్ఞాచక్రము. సదాశివుడు.

షట్ స్త్రీ రక్షకులు : 1.భర్త, .2 తంద్రి. 3. కొడుకు. 4.సోదరుడు. 5. పినతండ్రి. 6. మేనమామ

షట్ గుణములు : 1. శక్తి. 2. జ్ఞానము. 3. బలము. 4. ఐశ్వర్యము. 5. తేజము

షడ్భావవికారాలు : 1.గర్భంలో ఉండడం 2. జన్మించడం 3. పెరగడం 4. ముదియడం (ముసలివారు కావడం) 5. కృశించడం 6. మరణించడం

షడ్శరీరాంగములు : 1. (మనుష్యుల యందు) జ్ఞానము, ధైర్యము, మహాత్మ్యము, యశస్సు, శ్రీ, వైరాగ్యము శిరస్సు, 2. మద్యము, 3. కుడిచేయి, 4. ఎడమచేయి. 5. కుడికాలు, 6. ఎడమకాలు.

షట్శివ లింగములు : (రావణ ప్రతిష్ఠితము) 1. వైద్యనాధ లింగము. 2. వక్రేశ్వర నాథ లింగము. 3. సిద్ధి నాథ లింగము. 4. తారకేశ్వర లింగము. 5. ఘటేశ్వర లింగము. 6. కపిలేశ్వర లింగము.

షట్కళలు : నివృత్తి,, ప్రతిష్ఠ.. విద్య, శాంతి, శాంత్యాతీతము, నిష్కళము

షట్ వాయిద్యములు :డమరుకము,గుమ్మడి, డిండిమము, ఘర్ఘరము, మర్దలము, ప్రణవము

షట్ లక్ష్యములు : 1. స్థూలము. 2. సూక్ష్మము. 3. కారణము. 4. మహాకారణము. 5. సమరసము. 6. వ్వక్తము.

షట్ బౌద్ధ విశ్వ విద్యాలయాలు : 1. నలంద విశ్వవిద్యాలయము. 2. తక్షశిల విశ్వవిద్యాలయము. 3. ధనకటక విశ్వవిద్యాలయము. 4. విక్రమశైల విశ్వవిద్యాలయము. 5. బలాభి (వలాభి) విశ్వవిద్యాలయము. 6. కాంచీ పుర విశ్వవిద్యాలయము.

షడ్గుణైశ్వర్యములు : జ్ఞానము, ధైర్యము, మహాత్మ్యము, యశస్సు, శ్రీ, వైరాగ్యము

షడ్గుణములు : 1. శక్తి, 2. జ్ఞానము, 3. బలము, 4. ఐశ్వర్యము. 5. వీర్యము. 6. తేజము

షట్చాస్త్రములు : 1.తర్క శాస్త్రము 2. వ్యాకరంఅను. 3. వైద్య శాస్త్రము 4. జ్యోతిషశాస్త్రం 5. ధర్మ శాస్త్రము 6. మిమాంస

షడ్విధ గణపతి : 1.మహాగణపతి మతము, 2. హరిద్రాగణపతి మతము . 3. ఉచ్ఛిష్టగణపతి మతము 4.

నవనీతగణపతిమతము 5. స్వర్ణగణపతిమతము 6. సంతానగణపతిమతము

షడీతి బాధలు : 1.అతివృష్టి. 2. అనావృష్టి. 3. మిడుతలు. 4. పందికొక్కులు. 5. విశుద్ధ. 6. హంక్లములు.

షణ్మతములు : శైవము, వైష్ణవము, శాక్తేయము, గాణావత్యము, సౌరవము, కాపాలము

అరిషడ్వర్గములు : మానవునికి అంతశత్రువులు ఆరు. అవి, కామ, క్రోద, లోభము, మోహము, మదము, మాత్సర్యములు.

షడ్విధ సన్యాసులు : 1.కుటీచక, 2. బహుదక, 3. హంస, 4. పరమహంస. 5. తురీయాతీత. 6. అవధూత

షడ్విధ ప్రజాపతులు : (బ్రహ మానస పుత్రులు)1. మరీచి. 2. అత్రి. 3. అంగీరసుడు. 4. పులస్త్యుడు. 5. పులహుడు. 6. క్రతువు

7.

సప్తధాతువులు – రసము, రక్తము, మాంసము, మేధస్సు (కొవ్వు), ఆస్తి (ఎముక), మజ్జ (మూలుగ),

సప్త సముద్రాలు – లవణ (ఉప్పు), ఇక్షు (చెరకు), సురా (మధ్యం/ కల్లు), సర్పి (ఘృతం/ నెయ్యి), క్షీర (పాల), దధి (పెరుగు), నీరు (మంచినీటి)

ఏడు వ్యాహృతులు – ఓం భూః, ఓం భువః, ఓం సువః, ఓం మహాః, ఓం జనః, ఓం తపః, ఓం సత్యం

సప్తగిరులు – శేషాద్రి, నీలాద్రి, గరుడాద్రి, అంజనాద్రి, వృషబాధ్రి, నారాయణాద్రి, వేంకటాద్రి

సప్తనదులు :  గంగ, యమున, గోదావరి, సరస్వతి, నర్మద, సింధు, కావేరి

సప్తపిండదానకరులు : 1.పుత్రులు, 2. దౌహిత్రులు, 3. పౌత్రులు, 4. మేనల్లుడు, 5. భార్య, 6. అన్నదమ్ములు, 7. అన్నదమ్ముల కొడుకులు.

సప్తమండలములు : 1.వాయుమండలము, 2. వరుణ మండలము, 3. అగ్ని మండలము, 4. చంద్ర మండలము, 5. సూర్య మండలము, 6. నక్షత్ర మండలము, 7. జ్యోతి మండలము.

సప్తమాతలు :1. స్త్రీ, 2. లక్ష్మి, 3. ధృతి, 4. మేధ, 5. శ్రద్ధ, 6. విద్య, 7. సరస్వతి.

సప్తమాతలు (మాతృసమానులు) : 1. తల్లి తల్లి, 2. మేనమామ భార్య, 3. తల్లి సోదరి, 4. భార్య తల్లి, 5. తండ్రి తల్లి, 6. అన్నభార్య, 7. గురుపత్ని.

సప్త రాజ్యాంగములు : 1.అగ్నిష్టోమము,2.అశ్వమేధము,3. బహుసువర్ణకము,4.రాజసూయము,5. గోమేధము,6. వైష్ణవము,7. మహేశ్వరము.

సప్తయజ్ఞములు : 1.అగ్నిష్టోమము,2.అశ్వమేధము,3. బహుసువర్ణకము,4.రాజసూయము,5. గోమేధము,6. వైష్ణవము,7. మహేశ్వరము.

సప్తలోకములు : 1.భూలోకము, 2. భువర్లోకము, 3. సువర్లోకము, 4. మహార్లోకము, 5. జనలోకము, 6. తపోలోకము, 7. సత్య లోకము.

సప్తగంగలు : 1. గంగ,2.యమున,3. గోదావరి,4. కృష్ణవేణి,.5.నర్మద,6.సింధు,7.కావేరి

సప్తజన్మలు : 1. దేవతలు,2.మనుష్యులు.3.మృగములు,4.పక్షులు,5.పురుగులు.6.జలచరములు,7.తరుపాషాణములు

సప్త తత్వములు : 1.సత్యము. 2.బ్రహ్మము.3.విలంబితమానము.4.పక్షులు,5.వస్తువు,6.స్వభావము,7.సత్యాదిగుణము

సప్తదేహ పుణ్య కార్యములు : 1.మనస్సు, దేవుని యందు భక్తి కలుగుట. 2.నోరు. దేవుని నామము స్మరించుట.3.చేతులు, దేవుని పూజించుట.4.కాళ్ళు,. దేవాలయమునకు వెళ్ళుట.5.కనులు. దేవుని కనులార గాంచుట.6.చెవులు. దేవుని కథలు వినుట.7.శిరము. దేవునికి వందనము చేయుట చేసిన పుణ్యము.

సప్తసరస్వతులు : సుప్రభ (పుష్కర క్షేత్రము), కాందనాక్షి (నైమిశారణ్యము), విశాల (గయా క్షేత్రము),

మనోరమ (ఉత్తర కోసలము), ఓఘవతి (కురుక్షేత్రము), సురేణు (హరిద్వార్),

విమనోదక (హిమాలయము).

8.

అష్ట దిక్పాలకులు – ఇంద్రుడు, అగ్ని, యముడు, నిరృతి, వరుణుడు, వాయువు, కుబేరుడు, ఈశానుడు

అష్టలక్ష్ములు – ధన, ధాన్య, ధైర్య, విజయ, విద్య, సంతాన, ఆది, గజ

అష్టస్థాన పరీక్ష – నాడి, మూత్ర, మల, జిహ్వ (నాలుక), శబ్ద, స్పర్శ, దృక్కు, ఆకృతి ల పరీక్ష

అష్టదోషములు : 1.చంద్రునిలో కళంకము, 2.హిమగిరియందు మంచు, 3.సముద్రునియందు ఉప్పు, 4.చందన వృక్షములనీడన త్రాచుపాములు, 5.పద్మములకు ముండ్లు, 6.సుందరీమణులకు వృద్దాప్యము, 7.కుచములకు పతనము, 8.విద్యావంతులకు దారిద్రము.

అష్టద్రవ్యములు : యజ్ఞమునకు కావలసినవి. 1.రావి, 2.మేడి, 3. జువ్వి, 4. మర్రి సమిదలు, 5. నువ్వులు, 6.ఆవాలు, 7. పాయసము, 8. నేయి.

అష్టమహా రసాలు : 1. పాదరసము, 2. ఇందిలీకం, 3. అబ్రకము, 4. కాంతలోహము, 5. విమలం, 6. మాక్షికం, 7. వైక్రాంతం, 8. శంఖం.

అష్ట భాగ్యములు : 1. రాజ్యము, 2. భండారము, 3. సైన్యము, 4. ఏనుగులు, 5. గుఱ్ఱములు, 6. ఛత్రము, 7. చామరము, 8. ఆందోళిక [ఇవి రాచరికపు భాగ్యములు].

అష్టావధానము : 1. చదరంగము, 2. కవిత్వము, 3. లేఖనము, 4. పఠనము, 5. గణితము, 6. సంగీతము, 7. యుక్తి చెప్పుట, 8. వ్యస్తాక్షర. (ఆ.) 1. కవిత, 2. వ్యస్తాక్షర, 3. గణితము, 4. సమస్య, 5. పురాణము, 6. నిషిద్ధాక్షర, 7. చదరంగము, 8. సంభాషణము [ఈ యెనిమిదింటితో గూడినవి అష్టావధానము].

9.

నవ చక్రములు : 1. మూలాధారము,2.స్వాధీష్ఠానము, 3.నాభి చక్రము, 4. హృదయ చక్రము, 5.కంఠచక్రము, 6.ఘంటిక,7.భ్రూవు, 8.బ్రహ్మరంద్రము, 9.గగనము

నవరంధ్రాలు – కళ్ళు (2), ముక్కు (2), చెవులు (2), నోరు, మల ద్వారం, మూత్ర ద్వారం

నవగ్రహాలు – సూర్యుడు, చంద్రుడు, అంగారకుడు (మంగళగ్రహం), బుధుడు, గురువు, శుక్రుడు, శని, రాహువు, కేతువు

నవనాడులు – ఇడ, పింగళ, సుషుమ్న, గాంధార, హస్తినీ, పుషా, జయస్వినీ, అలంబస, కుహ

నవవిధ దుఃఖములు :1.పీడ, 2. బాధ, 3. వ్వధ, 4. దుఃఖము, 5. అమనస్యము. 6.ప్రసూతిజము, 7. కష్టము, 8. కృచ్ఛము, 9. అభలము.

నవవిధ ధర్మములు : 1.పుణ్యము. 2. న్యాయము, 3.సామ్యము. 4. స్వభావము, 5.ఆచారము, 6. అహింస, 7. వేదోక్తవిధి, 8.ఉపనిషత్తు, 9.యజ్ఞము

నవవిష స్థానములు : 1. చోరులకు చేతులందు, 2. స్త్రీలకు స్థనములందు, 3. కొండెగానికి నాలుక యందు, 4. కాముకునకు కన్నుల యందు, 5. పాముకు కోరలయందు, 6.తేలుకు కొండె యందును, 7. ఈగకు తలయందును, 8. నరునకు శరీరమంతా, 9.వేశ్యకు మనస్సాంతా విషము

నవసంచార నిషిద్ధ స్థలములు : 1.చింపిపీలికలు. 2. ఎముకలు. 3. ముండ్లు, 4. మలమూత్రములు. 5. వెండ్రుకలు. 6.వరిపొట్టు, 7. బూడిద, 8. కుండ పెంకులు. 9. స్నానము చేసిన నీరు పారు స్థలము.

నవతారా శుభాశుభ ఫలితములు :1. జన్మతార, దేహనాశనము. 2, సంపత్తార. సంపద., 3. విపత్తార. దరిద్రము., 4. క్షేమతార., క్షేమము. 5. ప్రత్యక్తార.. కార్య నాశనము.6. సాధనతార., కార్యసాధనము, 7. సైధన తార ./ మరణము. 8. మిత్రతార. మైత్రి., 9. పరమమైత్రి తార. పరమ మైత్రి.

నవగ్రహదేశములు : 1.సూర్యుడు. కళింగ దేశము. 2. చంద్రుడు. యవన దేశము. 3. అంగారకుడు. అవంతి దేశము. 4. బుదుడు. మగధదేశము. 5. బృహస్పతి. సింధుదేశము. 6. శుక్రుడు. కాంబోజ దేశము. 7. శని. సింధు దేశము. * 8. రాహువు. బర్బర దేశము. 9. కేతువు. అంతర్వేధి దేశము.

నవగ్రహా హోమ సమిధలు : 1. రావి 2. అత్తి. 3. జిల్లేడు, 4. జమ్మి. 5. గరిక, 6. దర్భ 7. ఉత్తరేణి 8. మోదుగ 9. చండ్ర

నవ శక్తులు : (అ.) 1. దీప్త, 2. సూక్ష్మ, 3. జయ, 4. భద్ర, 5. విభూతి, 6. విమల, 7. అమోఘ, 8. వైద్యుత, 9. సర్వతోముఖ్య.

(ఆ.) 1. ప్రభ, 2. మాయ, 3. జయ, 4. సూక్ష్మ, 5. త్రిశుద్ధ, 6. నందిని, 7. సుప్రభ, 8. విజయ, 9. సిద్ధిద. [ఆప్టే.]

(ఇ.) 1. విభూతి, 2. ఉన్నతి, 3. కాంతి, 4. కీర్తి, 5. సన్నతి, 6. సృష్టి, 7. పుష్టి, 8. సత్పుష్టి, 9. బుద్ధి.

నవవర్షాలు : 1.కురు 2.హిరణ్మయ 3.రమ్యక 4.ఇలావృత 5.హరి 6. కేతుమాల 7. భద్రాశ్వ 8. కింపురుష 9.భరత

10.

దశ వాయువులు – ప్రాణ, అపాన, వ్యాన, ఉదాన, సమాన; నాగ, కూర్మ, కృకల, ధనుంజయ, దేవదత్తం (పంచ ప్రాణాలు, పంచ ఉప ప్రాణాలు కలిపి దశ వాయువులందురు)

దశ నాడులు – నవనాడులు (ఇడ, పింగళ, సుషుమ్న, గాంధార, హస్తినీ, పుషా, జయస్వినీ, అలంబస, కుహ) మరియు శంఖిని

దశ విధ పరీక్ష – దూశ్యం, దేశం, బలం, కాలం, అనలం, ప్రకృతి, వయసు, సత్వం, సత్మయం, ఆహారం

దశావతారములు – మత్స్య, కూర్మ, వరాహ, నృసింహ, వామన, పరశురామ, రామ, బలరామ, బుద్ధ, కల్కి

దశ విధ వివాహ పొంతనలు – రజ్జు (పాద, ఊరు, ఉదర, కంఠ, శిరో), నాడి (ఆది, మధ్య, అంత్య)

దశవిధ జయంతులు : 1.మత్స్యజయంతి. చైత్ర బహుళ పంచమి. 2.కూర్మ జయంతి. జ్యేష్ట బహుళ ద్వాదసి. 3.వరాహ జయంతి. చైత్ర బహుళ త్రయోదశి. 4.నృసింహ జయంతి. వైశాఖ శుద్ధ చతుర్థశి. 5. వామన జయంతి. బాధ్ర పద శుద్ధ ద్వాదశి. 6. పరశురామ జయంతి. మార్గశిర బహుళ ద్వితీయ. 7. శ్రీరామ జయంతి. చైత్ర శుద్ధ నవమి. 8.బలరామ జయంతి. వైశాఖ శుద్ధ తృతీయ. 9.బౌద్ధ జయంతి. బాధ్ర పద శుద్ధ షష్టి. 10..కల్కీజయంతి. బాధ్ర పద శుద్ధ ద్వితీయ

మన్మథదశవిధావస్థలు : 1. కనులతో చూచుట. 2.మనసు పడుట. 3. సంకల్పించుట. 4. నిద్ర పట్ట కుండుట. 5. చిక్కిపోవుట. 6. అన్నిట విసుగు పుట్టుట. 7. సిగ్గువిడుచుట. 8. చిత్తభ్రమ. 9. మూర్చనొందుట.

దశక్షీరములు : 1. చనుబాలు, 2. ఆవుపాలు, 3.బఱ్ఱెపాలు. 4. మేకపాలు. 5. లేడి పాలు, 6. గుఱ్ఱము పాలు. 7. గాడిదపాలు. 8. ఒంటెపాలు. 9. గొఱ్ఱెపాలు. 10. ఏనుగు పాలు.

దశదానములు : 1. గోదానము, 2.భూదానము, 3. తిలదానము., 4. సువర్ణదానము. 5.వస్త్రదానము. 6.ధాన్యదానము. 7. నేతిదానము. 8. బెల్లందానము. 9. వెండి దానము. 10. ఉప్పుదానము.

దశదూపాంగములు : 1. వట్టివేళ్ళు, 2.మంచిగంధము. 3. గుగ్గిలము. 4. మహిసాక్షి. 5. కర్పూరము. 6. అగరు, 7. కచ్చూరము. 8. తుంగముస్తెలు. 9. సాబ్రాణి. 10. ఆవునెయ్యి.

దశనాదములు : 1. చిణి. 2. చిణిచిణీ, 3. శంఖము. 4. వేణు, 5.వీణ. 6. తాళము. 7.ఘంట. 8. భేరి. 9. మృదంగము. 10. మేఘనాదము.

దశనామములు : 1. అర్జునుడు. 2. ఫల్గుణుడు. 3. పార్థుడు. 4. కిరీటి. 5. శ్వేతవాహనుడు. 6. బీభత్సుడు. 7. విజయుడు. 8. కృష్ణుడు. 9. సవ్యసాచి. 10. ధనుంజయుడు.

దశనియమములు : 1. జపము. 2. తపము. 3. దానము. 4.వేదాంతశాస్త్ర శ్రవణము. 5. ఆస్తిక్యభావము. 6. వ్రతము. 7. ఈశ్వరపూజనము. 8. యదృచ్ఛాలాభసంతోషము. 9. శ్రద్ధ 10. లజ్జ.

దశప్రజాపతులు : 1.మరీచి. 2. అత్రి. 3. అంగీరసుడు. 4. పులస్త్యుడు. 5. పులహుడు. 6. క్రతువు. 7. ప్రచేనుడు. 8. వశిష్ఠుడు. 9. భృగువు. 10.నారదుడు.

దశరూపకములు: 1. నాటకము, 2. ప్రకరణము, 3. బాణము, 4. ప్రహసనము, 5. డిమము, 6. వ్యాయోగము, 7. సమవాకారము, 8. వీధి, 9. అంశము, 10. ఈహమృగము.

దశలింగములు :1.వాల్మీకిలింగము. 2. జ్యోతిర్లింగము. 3. పృధ్వీలింగము. 4. అబ్లింగము. 5. తేజోలింగము. 6. వాయులింగము. 7. ఆకాశలింగము. 8.దేవలింగము. 9. బ్రహ్మలింగము. 10. మహర్షిలింగము.

దశవాయువులు : 1.ప్రాణము. 2. అపానము,. 3.వ్యానము. 4. ఉదానము, 5. సమానము, 6. నాగము. 7. క్రుకరము. 8. కూర్మము, 9. దేవదత్తము. 10.ధనంజయము.

దశవిధగుణములు : 1.కామము. 2. క్రోధము. 3. లోభము, 4. మోహము. 5. మదము, 6. మాత్చ్యర్యము 7. ధంభము, 8.దర్పము, 9. ఈర్ష్యా. 10. అసూయ

దశవిధ గురుకుల కళలు : 1.వాచకము. 2.లేఖనము. 3. స్వర్ణకార క్రియ. 4. సంఖ్యామానము. 5. జ్యోతిషము. 6. జాతకము. 7. అగద మంత్రము. 8. సర్వద్య. 9. శిష్టామృతీకరణము. 10. గానము.

దశవిధ చక్షుర్వింద్రియ రూపకములు : 1.పొడుగు. 2. పొట్టి. 3. లావు. 4. సన్నము. 5. తెలుపు. 6. ఎఱుపు, 7.నలుపు. 8. ఆకుపచ్చ. 9. పసుపు. 10. మిశ్రమము

దశవిధ పాపములు : 1.పరుష మాటలు. 2. అసత్యపు మాటలు. 3. పరులను వంచింపు మాటలు. 4. అసందర్భపు మాటలు. 5. పరుల ధనమును గోరుట. 6. ఇతరులకు అనిష్టము తలపుట. 7.వృధా ప్రయానము. 8. పరులకు హాని చేయుట. 9. స్త్రీలను చెరుచుట. 10. హత్యాచారము చేయుట.

దశవిధ వైష్ణవులు : 1.శ్రీవైష్ణవులు. 2. కులశేఖరులు. 3. త్రైవర్ణికులు. 4. చాత్తానులు. 5.నంబిళ్ళులు. 6. నీజయ్యారులు. 7. తళములు, 8. గౌణులు. 9. కైవర్తులు. 10. నాచ్చాంబిళ్ళులు.

11.

‎ఏకాదశ వైరాగ్యములు

ఏకాదశ పితరులు : (పిత్రుసమానులు) 1. ఉపాధ్యాయుడు. 2. తండ్రి. 3. అన్న, 4. ప్రభువు.. రాజు. 5. మేనమామ. 6. మామగారు. 7. అభయ ప్రదాత. 8. మాతామహుడు. 9. పితామహుడు. 10. బంధువు 11. తండ్రి సోదరుడు.

ఏకాదశకీర్తి శేషులు : 1.పరోపకారి. 2. వనమాలి (తోటమాలి), 3. దేవాలయ ధర్మకర్త, 4. ధర్మ సత్ర ధర్మ కర్త, 5. నీతిదప్పని రాజు. 6. వైద్యశాల ధర్మకర్త, 7. యుద్ధములో వెను దిరగని వీరుడు. 8. గొప్ప విద్య నేర్చిన వాడు. 9. కృతి నందిన వాడు. . 11.సత్పురుషుని గన్న వాడు.

12.

ద్వాదశ జ్యోతిర్లింగాలు – రామనాథస్వామి (రామేశ్వరము), మల్లికార్జున (శ్రీశైలము), భీమశంకర (భీమా శంకరం), ఘృష్ణీశ్వర (ఘృష్ణేశ్వరం), త్రయంబకేశ్వర (త్రయంబకేశ్వరం), సోమనాథ (సోమనాథ్), నాగేశ్వర (దారుకావనం (ద్వారక) ), ఓంకారేశ్వర-అమలేశ్వర (ఓంకారక్షేత్రం), మహాకాళ (ఉజ్జయిని), వైద్యనాథ (చితా భూమి (దేవఘర్) ), విశ్వేశ్వర (వారణాశి), కేదారేశ్వర (కేదారనాథ్)

ద్వాదశదానములు : 1. ఔషదదానము /2. విద్యాదానము/3. అన్నదానము/4. ఫందాదానము/5. ఘట్టదానము/6. గృహదానము/7. ద్రవ్యదానము/8. కన్యాదానము/9. జలదానము/10. చాయదానము/11. దీపదానము/12. వస్త్రదానము/

ద్వాదశదేవతారూపులు : (దైవసమానులు) 1.కన్నతండ్రి. 2. తనను పోషించినవాడు. 3. తనకు విద్య నేర్పినవాడు. 4. మంత్రమునుపదేశించినవాడు. 5. ఆపత్కాలమునందు ఆదుకున్నవాడు. 6. దారిద్ర్యమును పోగొట్టినవాడు. 7. భయమును పోగొట్టినవాడు. 8. కన్యాదానము చేసినవాడు. 9. జ్ఞానమునుపదేశించినవాడు. 10. ఉపకారము చేసినవాడు. 11. రాజు. 12. భగత్భక్తుడు. వీరందరూ దైవ సమానులు.

ద్వాదశ పుష్కర తీర్థములు : 1.గంగా నదీ పుష్కరము. 2. నర్మదా నదీ పుష్కరము 3. సరస్వతి నదీ పుష్కరము. 4.యమున నదీ పుష్కరము 5. గౌతమీ నదీ పుష్కరము. 6. కృష్ణా నదీ పుష్కరము. 7. కావేరీ నదీ పుష్కరము. 8. తామరపర్ణీ నదీ పుష్కరము. 9. సింధూ నదీ పుష్కరము. 10. తుంగభద్ర నదీ పుష్కరము. 11. తపతీ నదీ పుష్కరము 12. సరయూ నదీ పుష్కరము.

ద్వాదశావస్థలు : 1. శయనము, 2. ఉపవేశనము, 3. నేత్రపాణి, 4. ప్రకాశము, 5. గమనము, 6. ఆగమనము, 7. ఆస్థాని, 8. ఆగమము, 9. భోజనము, 10. నృత్యలిప్స, 11. కౌతుకము, 12. నిద్ర [ఇవి గ్రహముల యవస్థలు].

ద్వాదశావస్థలు : 1.దర్శనము, 2.మనస్సంగము,3. సంకల్పము,4. జాగరము,5. కార్శ్యము,6. అరతి,7. అలజ్జ, 8.ఉన్మాదము, 9.మూర్ఛ,10. మరణోద్యమము 11. జ్వారము 12. సంతాపము.

ద్వాదశ-తపస్సులు : 1. ఉపవాసము, 2. అరకడుపుగ భుజించుట, 3. వృత్తి పరిసంఖ్యానము (భిక్షకై గృహముల నేర్పఱచుకొనుట), 4. రస పరిత్యాగము (షడ్రసములను లేక 1,2 రసములను వదలుట), 5. వివిక్త శయ్యాసనము (ఏకాంత స్థానమున పడుకొనుట, ఉండుట), 6. కాయక్లేశము, 7. ప్రాయశ్చిత్తము, 8. వినయము (రత్నత్రయము, దానిని ధరించువారిపై వినయమును చూపుట), 9. వైయావృత్తము (గురుముని పాదసేవ), 10. స్వాధ్యాయము, 11. వ్యుత్యర్గము (శరీరముపై కల మమతను తక్కువ చేసికొనుట), 12. ధ్యానము చేయుట [ఇవి జైనాచార్యుల తపస్సులు]. [జైనధర్మపరిభాష]

ద్వాదశ-వ్యాకరణాంగములు :1. సమానము, 2. వచనము, 3. లింగము, 4. విభక్తి, 5. ప్రత్యయము, 6. అవ్యయము, 7. కాలము, 8. నామము, 9. ఉపసర్గము, 10. ప్రయోగము, 11. ధాతువు, 12. సంహిత

13.

త్రయోదశ రాజదోషములు : 1.నాస్తిక్యము. 2. అసత్యము. 3. పొరబాటు. 4. బుద్ధిమాంద్యము. 5. మూడులతో సమాలోచన. 6. క్రోధము. 7. విచారణ యందు ఆలస్యము. 8. పెద్దలయందు నిర్లక్ష్యము. 9. ప్రయోజన కార్య విసర్జితము. 10. సమాలోచన వెల్లడి. 11. అనిశ్చిత కార్యాచరణ. 12. శుభకార్యములందు అశ్రద్ధ. 13. విషయ సుఖాక్ష. ఇవన్నీ రాజులకుండ వలసిన లక్షణములు కావు.

త్రయోదశ మనో దోషములు : 1, కామము. 2. క్రోదము. 3. లోభము. 4. మోహము. 5. మధము. 6. మాత్సర్యము. 7. రోగము. 8. ద్వేషము. 9. ఈర్ష్య. 10 అసూయ. 11. దర్పము. 12. దంబము. 13. అహంకార దోషము

14.

చతుర్దశ భువనాలు – ఊర్ధ్వలోకాలు (భూలోక, భువర్లోక, సువర్లోక, మహార్లోక, జనోలోక, తపోలోక, సత్యలోక), అధోలోకాలు (అతల, వితల, సుతల, తలాతల, రసాతల, మహాతల, పాతాళ)

చతుర్దశ అరణ్యములు : 1.నైమిశా రణ్యము. 2. బదరిక ఆరణ్యము. 3. దండక ఆరణ్యము. 4. చంపక ఆరణ్యము. 5. కామికఆరణ్యము. 6. బృంద ఆరణ్యము. 7. కదళిక ఆరణ్యము. 8. గృవ ఆరణ్యము. 9. దేవత ఆరణ్యము. 10. కేదార ఆరణ్యము. 11. ఆనంద ఆరణ్యము. 12. వృక్ష ఆరణ్యము. 13. మహా ఆరణ్యము

చతుర్దశవిద్యలు : 1.ఋగ్వేదము. 2. యజుర్వేదము. 3. సామవేదము. 4. అదర్వణస్ వేదము. 5. శిక్షా, 6. వ్యాకరణము. 7. చందస్సు. 8. నిరుక్తము. 9. జ్యోతిషము. 10. కల్పము. 11. పురాణములు. 12. శాస్త్రములు. 13. న్యాయశాస్త్రములు. 14. మిమాంస.

15.

పంచదశ కళా స్థానములు :

కాలి బొటన వ్రేలు. పాదము. మడిమ. పిక్క. పొత్తి కడుపు. బొడ్డు. గుండే. స్థనములు. చంకలు. పెదవులు. చెక్కిళ్ళు. కన్నులు. నుదురు. మెడ. నడినెత్తి.

పంచదశ పంచదశీ గ్రంథాధ్యాయములు :

తత్వవివేక, మాహాభూత, పంచకోశ, ద్వైత, మహావాక్యములు, చిత్ర దీప, తృప్తిదీప, కూటస్థ దీప, ధ్యానదీప, నాటకదీప, యోగానంద, ఆత్మానంద అద్వైతానంద, విద్యానంద, విషయానంద.

16.

షోడశలక్ష్మీ నివాస స్థానములు :1. సత్యవంతుల యందు. 2. భగవద్భకులయందు. 3. శోభగలిగిన గృహముల యందు. 4. వీరుల యందు. 5. జయద్వజముల యందు. 6. ఏనుగుల నందు. 7. గోవుల యందు. 8.చత్ర దామరములనందు. 9. తామర పువ్వుల యందు. 10 పంట భూములందు. 11. పూదోటలనందు. 12. స్వయం వరములనందు. 13. రత్నములందును, 14. దీపముల నందు. 15. అద్దముల నందు. 16. మంగళ వస్తువులనందు లక్ష్మీ దేవి నివసించును.

షోడశ మహా దానములు : 1. గోదానము. 2. భూదానము. 3. తిలదానము.4. హిరణ్యదానము. 5. రత్న దానము. 6.విద్యా దానము. 7.శయ్యాదానము.8. గృహదానము. 9. కన్యాదానము. 10. దాసి దానము. 11. అగ్రహార దానము. 12. రథదానము. 13. గజదానము. 14. అశ్వదానము. 15. భాగదానము. 16. మహిషీ దానము.

షోడస కర్మలు : 1. గర్బాధానము. 2. పుంసవనము. 3. సీమంతము. 4. జాతకర్మము. 5. నామకరణము. 6. అన్నదానము. 7. చౌలము. 8. ఉపనయము. 9. ప్రజావత్యము. 10. సౌమ్యము. 11. అగ్నేయము. 12. వైశ్వదేవము. 13. గోదానము. 14. సమావర్తనము. 15. వివాహము. 16. ఆత్మకర్మ.

షోడశ కళా స్థానములు : 1. తల. 2. ఎదురొమ్ము. 3. చేతులు. 4. కుచములు. 5. తొడలు. 6. నాభి. 7. నుదురు. 8. కడుపు. 9. పిరుదులు. 10. వీపు. 11. చంకలు. 12. మర్మ స్థానము. 13. మోకాళ్ళు. 14. పిక్కలు. 15. పాదములు. 16. బొటన వ్రేళ్ళు.

షోడశ-పదార్థములు : 1. ప్రమాణము (ప్రత్యక్షాదికము), 2. ప్రమేయము, 3. ఫలము, 4. దుఃఖము, 5. అపవర్గము, 6. సంశయము, 7. ప్రయోజనము, 8. దృష్టాంతము, 9. సిద్ధాంతము, 10. అవయవములు, 11. తర్కము, 12. నిర్ణయము, 13. వాదము, 14. ఛలము, 15. జాతి, 16. నిగ్రహస్థానము [ఈ పదార్థములు సాహాయ్యమున వాదిప్రతివాదుల మధ్య సిద్ధాంతనిర్ణయము జరుగును] [గౌతమన్యాయసూత్రములు]

17.

సప్తదశ-నాయక గుణములు : 1. వినయము, 2. మాధుర్యము, 3. త్యాగము, 4. దక్షత, 5. ప్రియంవదత్వము, 6. జనుల యనురాగమునకు పాత్రుడగుట, 7. శుచిత, 8. వాగ్మిత, 9. రూఢవంశము, 10. స్థైర్యము, 11. యౌవనము, 12. జ్ఞానము, ఉత్సాహము, స్మృతి, ప్రజ్ఞ, కళ, మానము (వీనిని కలిగియుండుట), 13. శౌర్యము, 14. దార్ఢ్యము, 15. తేజస్విత, 16. శాస్త్రచక్షుస్త్వము, 17. ధార్మికత్వము. [ద.రూ. 2-1-2] (మూలం:సంకేతపదకోశము (రవ్వా శ్రీహరి))

18.

అష్టాదశ పురాణాలు – మద్వయం (మత్స్య, మార్కండేయ), భద్వయం (భాగవత, భవిష్యత్), బ్రత్రయం (బ్రహ్మ, బ్రహ్మ వైవర్త, బ్రహ్మాండ), వచతుష్టయం (వాయు, వరాహ, వామన, విష్ణు), అగ్ని, నారద, పద్మ, లింగ, గరుడ, కూర్మ, స్కంద (మద్వయం ద్వయం చైవ బ్రత్రయం వచతుష్టయం అనాపలింగ కూస్కానీ పురాణాని ప్రచక్షత!!)

అష్టాదశ శక్తిపీఠాలు – భ్రమరాంబ (శ్రీశైలం, ఆంధ్రప్రదేశ్), జోగులాంబ (అలంపూర్, ఆంధ్రప్రదేశ్), మాణిక్యాంబ (ద్రాక్షారామం, ఆంధ్రప్రదేశ్), పురుహూతికా (పిఠాపురం, ఆంధ్రప్రదేశ్), కామరూపిణి (గౌహతి, అస్సాం), మంగళ గౌరి (గయ, బీహార్), వైష్ణవి (జ్వాలాముఖి, హిమాచల్ ప్రదేశ్), సరస్వతి / శారిక (శ్రీనగర్, జమ్ము & కాశ్మీరు), చాముండేశ్వరి (మైసూరు, కర్ణాటక), మహాకాళి (ఉజ్జయిని, మధ్యప్రదేశ్), ఏకవీర (మాహూరు, మహారాష్ట్ర), మహాలక్ష్మి (కొల్హాపూరు, మహారాష్ట్ర), గిరిజ (బిరజ, ఒడిశా), శాంకరి (త్రింకోమలి, శ్రీలంక), కామాక్షి (కంచి, తమిళనాడు), శృంఖల (పశ్చిమ బెంగాల్), మాధవేశ్వరి / లలిత (ప్రయాగ, అలహాబాద్, ఉత్తరప్రదేశ్), విశాలాక్షి (వారణాశి, ఉత్తరప్రదేశ్)

అష్టాదశ స్మృతులు – మనుస్మృతి, వశిష్ట స్మృతి, పరాశర స్మృతి, విష్ణు స్మృతి, అత్రిస్మృతి, బృహస్పతి స్మృతి, కాత్యాయన స్మృతి, దక్ష స్మృతి, శంఖ స్మృతి, సంవర్తన స్మృతి, లిఖిత స్మృతి, ఉశన స్మృతి, హరీత స్మృతి, యమ స్మృతి, అంగీరస స్మృతి, వ్యాస స్మృతి, యాజ్ఞవల్క్య స్మృతి, శాతాత స్మృతి

19.

ఏకోనవింశతి దేవతా గణములు :

అమరులు, సిద్ధులు, సాధ్యులు, గరుడులు, కిన్నరులు, కింపురుషులు,గంధర్యులు

యక్షులు, విద్యాధరులు, భూతములు, పిశాచములు, రుద్రులు, మునిగణములు

ఉరుగులు, తుషితులు, దైత్యులు, భాస్వరులు, గుహ్యకులు, నరులు.

ఏకోనవింశతి అశ్వమేధ యాగ కర్తలు :

దిలీపుడు, దశరథుడు, శ్రీరాముడు, భరతుడు (దుష్యంతుని పుత్రుడు)

ధర్మరాజు, జనమేయ జయుడు, శర్వాతుడు, అంబష్టుడు, శతానీతుడు

యుధాంశ్రేష్టి, విశ్వకర్మ, సుధాంసుడు, మరత్తుడు, అంగుడు, దుర్ముఖుడు,

అరాతి, పుష్య మిత్రుడు, వాతాపి (ఛాలుక్య వంశీయుడు), ఏలకేసి (రెండవ)

21.

ఏక వింశతి రాజ చిహ్నములు.

కిరీటము,చత్రము,చామరము, ఢంక, కొమ్ము, చక్రము, గజము, ధ్వజము

మకర తోరణము, పూర్ణ కుంభము, వుష్ఠాహారము, శంఖము, అలవట్టము

దివిటీ, వృషభము, సింహాసనము, హెచ్చరిక, అశ్వము, వారస్త్రీ, నగారా

నౌబత్కాన,

ఏకవింశతి స్మృతులు : 

ఆపస్తంబ స్మృతి, మను స్మృతి, వ్యాస స్మృతి, ఆంగీరస స్మృతి, బృహస్పతి స్మృతి

పరాశర స్మృతి, వసిష్ట స్మృతి, యాజ్ఞవల్క్య స్మృతి, అత్రి స్మృతి, గౌతమ స్మృతి

కాత్యాయన స్మృతి, విష్ణు స్మృతి, దక్ష స్మృతి, లిఖిత స్మృతి, ఉశన స్మృతి

యమ స్మృతి, శంభ స్మృతి, హరిత స్మృతి, బోధాయన స్మృతి, సంవర్త స్మృతి

శాతాతర స్మృతి.

23.

త్రివింశతి ఈశ్వర కలలు :

ఈశ్వర కలా, ప్రీతి కలా, శ్వేత కలా, అరుణా కలా, అసితా కలా, సదాశివ కలా

నివృతి కలా, ప్రతిష్ఠ కలా, విద్యా కలా, శాంతి కలా, రాధికా కలా, దీపికా కలా, రేచికా కల, మూచికా కలా, పరా కలా, సూక్ష్మ కలా, సూక్ష్మామృతాకలా, జ్ఞాన కలా, జ్ఞానామృత కలా, ఆప్యాయనీ కలా, వ్యాపినీ కలా, వ్యామరూప కలా

జీవకలా.

24.

చతుర్వింశతి స్త్రీ రాగములు :

దేవ క్రియ, మేఘరంజి, కురంజి, బిలహరి, మనళిహరి, భాండి, హితదో, భాలాతి

నాహుళి, దేశి, ముఖారి, లలిత, రామక్రియ, వరాళి, గౌళ, గండ క్రియ, ఘూర్జరి

బౌళి, కళ్యాణి, ఆహిరి, సావేరి, ఘంటారవము, కాంభోజి, శంఖరాభరణము.

27.

నక్షత్రాలు – నక్షత్రం / అశ్విని /భరణి /కృత్తిక /రోహిణి / మృగశిర / ఆరుద్ర / పునర్వసు / పుష్యమి / ఆశ్లేష /మఖ /పూర్వఫల్గుణి /ఉత్తర /హస్త /చిత్త / స్వాతి /విశాఖ /అనూరాధ / జ్యేష్ట /మూల / పూర్వాఆషాఢ /ఉత్తరాషాఢ / శ్రవణము / ధనిష్ట /శతభిష / పూర్వాభద్ర / ఉత్తరాభద్ర / రేవతి/

60.

తెలుగు సంవత్సరాలు

ప్రభవ, విభవ, శుక్ల, పమోదూత, ప్రజా పతి, అంగీరస, శ్రీ ముఖ, బావ, యువ, ధాతు, ఈశ్వర, బహుదాన్య, ప్రమాది, విక్రమ, వృష, చిత్రభాను, స్వభాను, తారణ, పొర్తివ, వ్వయ, సర్వజిత్, సర్వధారి, విరోధి, వికృతి, ఖర, నందన, విజయ జయ, మన్మద, దుర్ముఖి, హేవిళంబి, విళంబి, వికారి, సార్వరి, ప్లవ, సుబకృత్, సోభకృత్, క్రోధ, వశ్వావసు, పరాభవ, ప్లవంగ, కీలక, సౌమ్య, సధారణ, విరోధికృత్, పరీదావి, ప్రమాదీచ, ఆనంద, రాక్షస, నల, పింగళ, కాళయుక్తి, సిద్దర్తి, రౌద్రి, దుర్మతి దుందుభి, రుదిరోద్గారి, రక్తాక్షి, క్రోధన, అక్షయ. (మొత్తం అరవై)

షష్ఠి పూర్తి

భర్తకు 60 సంవత్సరములు నిండిన సందర్భంగా చేసుకునే వేడుక (మళ్ళీ పెళ్ళిగా వ్యవహరిస్తారు)

63.

త్రిషష్టి-శలాకాపురుషులు :

చతుర్వింశతి తీర్థంకరులు (24)

ద్వాదశ చక్రవర్తులు (12),

నవ నారాయణులు (9) (1. త్రిపుష్టుడు, 2. ద్విపుష్టుడు, 3. స్వయంభువు, 4. పురుషోత్తముడు, 5. నరసింహుడు, 6. పుండరీకుడు, 7. దత్తదేవుడు, 8. లక్ష్మణుడు, 9. కృష్ణుడు),

నవ ప్రతినారాయణులు (9) (1. అశ్వగ్రీవుడు, 2. తారకుడు, 3. మేరకుడు, 4. నిశుంభుడు, 5. మధుకైటభులు, 6. ప్రహ్లాదుడు, 7. బలిసేనుడు, 8. రావణుడు, 9. జరాసంధుడు),

నవ బలభద్రు (దేవు)లు (9) (1. విజయుడు, 2. అచలుడు, 3. సుధర్ముడు, 4. సుప్రభుడు, 5. సుదర్శనుడు, 6. నంది, 7. నందిమిత్రుడు, 8. రాముడు, 9. పద్ముడు)

64.

చతుష్షష్టి కళలు

100.

దశ దశములు – శతాబ్ధము – 100 సంవత్సరాలు.

108 ఉపనిషత్తులు

1, ఈశావాస్య ఉపనిషత్తు (ఈశావాస్యోపనిషత్తు) 2. కేనోపనిషత్తు 3. కఠోపనిషత్తు 4. ప్రశ్నోపనిషత్తు 5. ముండకోపనిషత్తు 6. మాండూక్యోపనిషత్తు 7, తైత్తిరీయోపనిషత్తు 8. ఐతరేయోపనిషత్తు 9. ఛాందోగ్యోపనిషత్తు 10. బృహదారణ్యకోపనిషత్.

చెప్పిన విషయం లో తప్పులు దొర్లు ఉంటె మన్నించగలరు.